Cờ vua

Cờ vua
	Một phần của cờ vua Staunton thiết lập ; trái sang phải: trắng vua , đen rook , đen nữ hoàng , trắng cầm đồ , đen knight , trắng giám mục
Năm hoạt động	c. Thế kỷ 15 đến nay (tiền thân khoảng 900 năm trước đó)
Thể loại	Trò chơi hội đồng Trò chơi ; chiến lược trừu tượng ; Thể thao trí óc
Người chơi	2
Giờ chơi	Các trò chơi thông thường thường kéo dài từ 10 đến 60 phút; các trận đấu kéo dài từ khoảng 10 phút ( cờ nhanh ) đến 6 giờ hoặc hơn.
Cơ hội ngẫu nhiên	không ai
(Các) kỹ năng cần thiết	Chiến lược , chiến thuật

Cờ vua là một trò chơi trên bàn mang tính giải trí và cạnh tranh được chơi giữa hai người chơi . Đôi khi nó được gọi là cờ phương Tây hoặc cờ quốc tế để phân biệt với các trò chơi liên quan như xiangqi . Hình thức hiện tại của trò chơi xuất hiện ở Nam Âu trong nửa sau của thế kỷ 15 sau khi phát triển từ các trò chơi tương tự, cũ hơn nhiều có nguồn gốc từ Ấn Độ và Ba Tư . Ngày nay, cờ vua là một trong những trò chơi phổ biến nhất thế giới, được hàng triệu người trên toàn thế giới chơi tại nhà, trong câu lạc bộ , trực tuyến , qua thư từ và trongcác giải đấu .

Cờ vua là một trò chơi chiến lược trừu tượng và không liên quan đến thông tin ẩn . Nó được chơi trên một bàn cờ vuông với 64 ô vuông được sắp xếp trong một lưới tám nhân tám. Lúc đầu, mỗi người chơi (người điều khiển các mảnh màu trắng, kiểm soát các mảnh màu đen khác) điều khiển mười sáu mảnh : một vị vua , một nữ hoàng , hai quạ , hai hiệp sĩ , hai giám mục , và tám con cờ . Mục tiêu của trò chơi là kiểm tra vua của đối thủ, theo đó vua bị tấn công ngay lập tức (trong " séc") và không có cách nào để nó thoát. Cũng có một số cách để trò chơi có thể kết thúc với tỷ số hòa .

Cờ vua có tổ chức ra đời vào thế kỷ 19. Thi đấu cờ vua ngày nay được quản lý quốc tế bởi FIDE (Liên đoàn cờ vua quốc tế). Nhà vô địch cờ vua thế giới đầu tiên được công nhận trên toàn thế giới , Wilhelm Steinitz , đã tuyên bố danh hiệu của mình vào năm 1886; Magnus Carlsen là nhà vô địch thế giới hiện tại. Một phần lớn lý thuyết cờ vua đã được phát triển kể từ khi trò chơi ra đời. Các khía cạnh của nghệ thuật được tìm thấy trong bố cục cờ vua ; và đến lượt nó, cờ vua đã ảnh hưởng đến văn hóa và nghệ thuật phương Tây và có mối liên hệ với các lĩnh vực khác như toán học , khoa học máy tính và tâm lý học .

Một trong những mục tiêu của các nhà khoa học máy tính thời kỳ đầu là tạo ra một cỗ máy chơi cờ . Năm 1997, Deep Blue trở thành máy tính đầu tiên đánh bại nhà đương kim vô địch Thế giới trong một trận đấu khi nó đánh bại Garry Kasparov . Các động cơ cờ vua ngày nay mạnh hơn đáng kể so với ngay cả những kỳ thủ giỏi nhất của con người, và đã ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của lý thuyết cờ vua.

Quy tắc

Các quy tắc của cờ vua được FIDE ( Fédération Internationale des Échecs ), cơ quan quản lý quốc tế của cờ vua, xuất bản trong Sổ tay của mình . ^[1] Các quy tắc được xuất bản bởi các cơ quan quản lý quốc gia, hoặc bởi các tổ chức cờ vua không liên kết, nhà xuất bản thương mại, v.v., có thể khác nhau ở một số chi tiết. Các quy tắc của FIDE đã được sửa đổi gần đây nhất vào năm 2018.

Thiết lập

	a	b	c	d	e	f	g	h
số 8									số 8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Vị trí ban đầu, hàng đầu tiên (dưới cùng): quân , hiệp sĩ, giám mục, nữ hoàng, vua, giám mục, hiệp sĩ và quân; hàng thứ hai: con tốt

Thiết lập khi bắt đầu trò chơi

Các quân cờ được chia thành hai bộ màu khác nhau. Mặc dù các tập hợp có thể không phải là trắng và đen theo nghĩa đen (ví dụ: tập hợp sáng có thể có màu hơi vàng hoặc trắng nhạt, tập hợp tối có thể có màu nâu hoặc đỏ), chúng luôn được gọi là "trắng" và "đen" . Người chơi của bộ được gọi là Trắng và Đen , tương ứng. Mỗi bộ gồm 16 quân: một vua, một hoàng hậu, hai quân, hai giám mục, hai kỵ sĩ và tám con tốt.

Trò chơi được chơi trên một bảng vuông gồm tám hàng (gọi là cấp bậc ) và tám cột (gọi là tệp ). Theo quy ước, 64 ô vuông có màu xen kẽ và được gọi là ô sáng và ô tối ; màu phổ biến cho bàn cờ là trắng và nâu, hoặc trắng và xanh lá cây đậm.

Các phần được thiết lập như thể hiện trong sơ đồ và hình ảnh. Như vậy, trên thứ hạng đầu tiên của Trắng, từ trái sang phải, các quân được xếp theo thứ tự sau: quân, hiệp sĩ, giám mục, nữ hoàng, vua, giám mục, hiệp sĩ, quân. Trên thứ hạng thứ hai được đặt một hàng tám con tốt. Vị trí của Đen phản ánh vị trí của Trắng, với một phần tương đương trên cùng một tệp. Bàn cờ được đặt với một hình vuông sáng ở góc bên phải gần nhất với mỗi người chơi. Vị trí chính xác của vua và hoàng hậu có thể được ghi nhớ bởi cụm từ "nữ hoàng trên màu riêng của mình" ─ tức là nữ hoàng màu trắng bắt đầu trên một hình vuông sáng; nữ hoàng đen trên một hình vuông tối.

Chuyển động

Trong trò chơi thi đấu, ban tổ chức sẽ phân bổ màu sắc của quân cờ cho người chơi; trong các trò chơi không chính thức, màu sắc thường được quyết định một cách ngẫu nhiên, ví dụ bằng cách tung đồng xu, hoặc bởi một người chơi giấu một con tốt màu trắng trong một tay và một con tốt màu đen ở tay kia và để đối phương chọn. Màu trắng di chuyển trước, sau đó người chơi luân phiên nhau, mỗi lượt di chuyển một quân (trừ nhập thành , khi hai quân được di chuyển). Một quân cờ được chuyển đến một ô vuông không có người hoặc một quân bị quân đối phương chiếm giữ, quân này bị bắt và bị loại khỏi cuộc chơi. Với ngoại lệ duy nhất của en passant , tất cả các quân cờ bắt được bằng cách di chuyển đến ô vuông mà quân cờ của đối phương chiếm giữ. Di chuyển là bắt buộc; người chơi không được bỏ qua lượt, ngay cả khi việc phải di chuyển là bất lợi .

Mỗi mảnh có một cách di chuyển riêng. Trong sơ đồ, các dấu chấm đánh dấu các ô vuông mà quân cờ có thể di chuyển đến đó nếu không có (các) quân cờ xen kẽ của cả hai màu (ngoại trừ quân mã nhảy qua bất kỳ quân cờ xen kẽ nào). Tất cả quân cờ trừ quân tốt có thể bắt được quân địch nếu nó nằm trên một hình vuông mà chúng có thể di chuyển đến đó nếu hình vuông không có người. Các ô vuông mà quân tốt có thể bắt được quân địch được đánh dấu trong sơ đồ bằng các dấu thập đen.

Di chuyển của nhà vua

	a	b	c	d	e	f	g	h
số 8									số 8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Di chuyển của một rook

	a	b	c	d	e	f	g	h
số 8									số 8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Những động thái của một giám mục

	a	b	c	d	e	f	g	h
số 8									số 8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Chuyển động của một nữ hoàng

	a	b	c	d	e	f	g	h
số 8									số 8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Di chuyển của một hiệp sĩ

	a	b	c	d	e	f	g	h
số 8									số 8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Di chuyển của một cầm đồ

	a	b	c	d	e	f	g	h
số 8									số 8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Nhà vua di chuyển một hình vuông theo bất kỳ hướng nào. Ngoài ra còn có một động thái đặc biệt gọi là nhập thành liên quan đến việc di chuyển vua và xe. Vua là quân có giá trị nhất - các cuộc tấn công vào vua phải bị phản công ngay lập tức, và nếu điều này là không thể, trò chơi sẽ bị thua ngay lập tức (xem phần Kiểm tra và kiểm tra bên dưới).
Một rook có thể di chuyển bất kỳ số lượng hình vuông cùng một cấp bậc hoặc tập tin, nhưng không thể nhảy qua các phần khác. Cùng với nhà vua, một con ngựa được tham gia trong quá trình di chuyển nhập thành của nhà vua.
Một giám mục có thể di chuyển bất kỳ số ô vuông nào theo đường chéo, nhưng không thể nhảy qua các quân khác.
Một nữ hoàng kết hợp sức mạnh của một rook và giám mục và có thể di chuyển bất kỳ số lượng hình vuông cùng một cấp bậc, tập tin, hoặc đường chéo, nhưng không thể nhảy qua các phần khác.
Một hiệp sĩ di chuyển đến bất kỳ ô gần nhất nào không nằm trên cùng một thứ hạng, tệp hoặc đường chéo. (Do đó nước đi tạo thành hình chữ "L": hai hình vuông theo chiều dọc và một hình vuông theo chiều ngang, hoặc hai hình vuông theo chiều ngang và một hình vuông theo chiều dọc.) Hiệp sĩ là quân duy nhất có thể nhảy qua các quân khác.
Một con tốt có thể tiến tới ô trống ngay trước nó trên cùng một tệp hoặc trong lần di chuyển đầu tiên, nó có thể tiến hai ô dọc theo cùng một tệp, miễn là cả hai ô đều không có người (chấm đen trong sơ đồ). Một con tốt có thể bắt quân của đối thủ trên một hình vuông theo đường chéo trước mặt nó bằng cách di chuyển đến hình vuông đó (các chữ thập đen). Một cầm đồ có hai đòn đánh đặc biệt: en passant chụp và xúc tiến .

Kiểm tra và kiểm tra

Khi một vị vua bị tấn công ngay lập tức, nó được cho là đang trong vòng kiểm soát . Một động thái đáp lại séc chỉ hợp pháp nếu nó dẫn đến vị trí mà nhà vua không còn trong séc nữa. Điều này có thể liên quan đến việc chụp lại mảnh kiểm tra; xen kẽ một quân cờ giữa quân cờ và quân vua (chỉ có thể thực hiện được nếu quân cờ tấn công là quân hậu, quân hoặc quân và có một ô vuông giữa quân cờ và quân vua); hoặc di chuyển vua đến một hình vuông nơi nó không bị tấn công. Thiến không phải là phản ứng được phép đối với séc. ^[1]

Mục tiêu của trò chơi là kiểm tra đối thủ; điều này xảy ra khi vua của đối thủ đang trong vòng kiểm soát, và không có cách nào hợp pháp để vượt qua nó. Người chơi không bao giờ hợp pháp khi thực hiện một nước đi đặt hoặc bỏ rơi vua của người chơi. Trong các trò chơi thông thường, thông thường sẽ thông báo "séc" khi đưa vua của đối thủ vào thế cờ, nhưng điều này không bắt buộc theo luật cờ và thường không được thực hiện trong các giải đấu. ^[2]

	a	b	c	d	e	f	g	h
số 8									số 8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Vua đen đang kiểm tra ô trống.

	a	b	c	d	e	f	g	h
số 8									số 8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Màu trắng đang ở trong tình trạng kiểm soát , không thể thoát khỏi sự tấn công của giám mục đen trên f3.

Castling

Ví dụ về nhập thành ( xem hoạt ảnh )

Khi trong mỗi trận đấu, mỗi vị vua có thể thực hiện một bước di chuyển đặc biệt, được gọi là nhập thành . Nhập thành bao gồm việc di chuyển vua hai ô dọc theo xếp hạng đầu tiên của người chơi về phía một ô có cùng hạng, rồi đặt ô trên ô cuối cùng mà vua vượt qua.

Được phép thiến nếu các điều kiện sau được đáp ứng: ^[1]

Cả vua và quân trước đó đều không di chuyển trong trò chơi.
Không có quân cờ giữa vua và quân.
Nhà vua không ở trong tầm kiểm soát , và sẽ không đi qua hoặc hạ cánh xuống bất kỳ ô vuông nào bị quân địch tấn công.

Nhập thành vẫn được cho phép nếu quân đang bị tấn công hoặc nếu quân đi qua ô bị tấn công.

En passant

Ví dụ về các động thái cầm đồ:
( trái ) khuyến mãi ; ( phải ) en passant

Khi một con tốt tiến lên hai bước so với vị trí xuất phát và có một con tốt của đối thủ trên ô vuông cạnh ô đích trên một tệp liền kề, thì con tốt của đối phương có thể bắt được nó khi đi qua ("đang đi qua"), di chuyển đến hình vuông mà người cầm đồ đi qua. Điều này chỉ có thể được thực hiện ở lượt ngay sau khi quân đối phương tiến lên hai ô vuông; nếu không, quyền làm như vậy sẽ bị tước bỏ. Ví dụ, trong biểu đồ hoạt hình, các con tốt đen tiến hai hình vuông từ G7 để g5, và cầm đồ trắng trên f5 có thể mang nó en passant trên g6 (nhưng chỉ ngay sau khi trước cầm đồ đen).

Khuyến mại

Khi một con tốt tiến lên cấp thứ tám, như một phần của nước đi, nó sẽ được thăng hạng và phải được đổi lấy sự lựa chọn của người chơi về quân hậu, quân, giám sinh hoặc hiệp sĩ cùng màu. Thông thường, con tốt được chọn để lên ngôi hoàng hậu, nhưng trong một số trường hợp, một quân cờ khác được chọn; điều này được gọi là quảng cáo dưới mức . Trong sơ đồ hoạt hình , con tốt trên c7 có thể được nâng lên hạng tám và được thăng cấp. Không có hạn chế nào đối với quân cờ được thăng cấp, vì vậy có thể có nhiều quân cờ cùng loại hơn lúc bắt đầu trò chơi (ví dụ: hai hoặc nhiều quân hậu). Nếu quân cờ bắt buộc không có sẵn (ví dụ quân hậu thứ hai), một quân cờ đảo ngược đôi khi được sử dụng để thay thế, nhưng điều này không được công nhận trong các trò chơi được FIDE chấp nhận.

Kết thúc trò chơi

Thắng lợi

Bạn có thể thắng một trò chơi theo những cách sau:

Checkmate : Nhà vua đang kiểm soát và người chơi không có nước đi hợp pháp. (Xem kiểm tra và kiểm tra ở trên)
Từ chức : Một cầu thủ có thể từ chức, nhượng bộ trò chơi cho đối thủ. ^[3] Hầu hết những người chơi tham dự giải đấu đều coi việc từ chức trong một vị trí vô vọng là một nghi thức tốt. ^[4]^[5]
Giành chiến thắng đúng giờ : Trong các trò chơi kiểm soát thời gian , người chơi sẽ thắng nếu đối thủ hết thời gian, ngay cả khi đối thủ có vị thế vượt trội, miễn là người chơi có khả năng về lý thuyết để kiểm soát đối thủ thì trận đấu vẫn tiếp tục.
Bị tước quyền: Người chơi gian lận, vi phạm các quy tắc hoặc vi phạm các quy tắc ứng xử được chỉ định cho giải đấu cụ thể có thể bị tước quyền thi đấu. Đôi khi, cả hai người chơi đều bị loại. ^[1]

Vẽ tranh

Có một số cách để trò chơi có thể kết thúc với tỷ số hòa :

Bế tắc : Nếu người chơi di chuyển không có nước đi hợp pháp, nhưng không được kiểm soát, vị trí là một bế tắc và trò chơi được hòa.
Vị trí chết : Nếu không người chơi nào có thể kiểm tra người kia bằng bất kỳ chuỗi nước đi hợp pháp nào, trò chơi sẽ được hòa. Ví dụ, nếu chỉ có các vị vua trên bàn cờ, tất cả các quân cờ khác đã bị bắt, chiếu tướng là không thể, và trò chơi được rút ra theo quy tắc này. Mặt khác, nếu cả hai người chơi vẫn còn một con kỵ sĩ, thì khả năng con giáp xuất hiện trên lý thuyết là rất khó xảy ra, vì vậy quy tắc này không được áp dụng. Quy tắc vị trí chết thay thế quy tắc trước đó gọi là "không đủ vật liệu", mở rộng quy tắc này để bao gồm các vị trí khác mà ở đó không thể kiểm tra được, chẳng hạn như các kết thúc của con tốt bị chặnmà con tốt không thể bị tấn công.
Hòa theo thỏa thuận : Trong cờ vua thi đấu, hòa thường đạt được bằng thỏa thuận chung giữa các kỳ thủ. Quy trình đúng là đưa ra kết quả hòa bằng lời nói, thực hiện một động tác, sau đó bắt đầu đồng hồ của đối thủ. Theo truyền thống, người chơi được phép đồng ý hòa tại bất kỳ thời điểm nào trong trò chơi, đôi khi ngay cả khi không chơi một nước đi; trong những năm gần đây, những nỗ lực đã được thực hiện để ngăn cản các trận hòa ngắn hạn, ví dụ như bằng cách cấm các đề nghị rút thăm trước khi chuyển sang ba mươi.
Lặp lại ba lần : Điều này thường xảy ra nhất khi không bên nào có thể tránh các động tác lặp lại mà không gặp bất lợi. Trong tình huống này, một trong hai người chơi có thể yêu cầu một kết quả hòa; điều này yêu cầu người chơi phải giữ một bản ghi hợp lệ của trò chơi để có thể xác nhận khiếu nại của trọng tài nếu bị thách thức. Ba lần xuất hiện của vị trí không nhất thiết phải xảy ra trong các lần di chuyển liên tiếp để yêu cầu có hiệu lực. Việc bổ sung quy tắc lặp lại năm lần vào năm 2014 yêu cầu trọng tài phải can thiệp ngay lập tức và tuyên bố trận đấu hòa sau năm lần xuất hiện của cùng một vị trí, liên tiếp hoặc theo cách khác, mà không yêu cầu một trong hai người chơi. Các quy tắc FIDE không đề cập đến việc kiểm tra vĩnh viễn ; đây chỉ đơn thuần là một kiểu rút thăm cụ thể bằng cách lặp lại ba lần.
Quy tắc năm mươi nước đi : Nếu trong 50 nước đi trước đó không có quân tốt nào được di chuyển và không có lệnh bắt nào được thực hiện, một trong hai người chơi có thể yêu cầu hòa. Việc bổ sung quy tắc bảy mươi lăm nước đi vào năm 2014 yêu cầu trọng tài phải can thiệp và tuyên bố ngay lập tức trò chơi được rút ra sau 75 nước đi mà không cần di chuyển hoặc bắt giữ, mà không yêu cầu một trong hai người chơi yêu cầu. Có một số trò chơi kết thúc được biết đến trong đó có thể ép buộc bạn đời nhưng nó cần hơn 50 lần di chuyển trước khi thực hiện một động tác cầm đồ hoặc bắt giữ; ví dụ bao gồm một số trò chơi kết thúc với hai hiệp sĩ chống lại một con tốt và một số trò chơi kết thúc không có cầm đồchẳng hạn như nữ hoàng chống lại hai giám mục. Trong lịch sử, FIDE đôi khi đã sửa đổi quy tắc 50 nước đi để tạo ngoại lệ cho các trò chơi kết thúc này, nhưng sau đó đã bị bãi bỏ. Một số tổ chức cờ vua tương ứng không thực thi quy tắc 50 nước đi. ^{[lưu ý 1]}
Rút thăm đúng giờ: Trong các trò chơi có kiểm soát thời gian , trò chơi sẽ được rút ra nếu một người chơi hết thời gian và không có chuỗi nước đi hợp pháp nào cho phép đối phương kiểm soát người chơi. ^[1]

	a	b	c	d	e	f	g	h
số 8									số 8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Đen (để di chuyển) không được kiểm tra và không có nước đi hợp pháp. Kết quả là bế tắc .

	a	b	c	d	e	f	g	h
số 8									số 8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Đây là một vị trí chết; Vua và giám mục của White không đủ để kiểm tra .

	a	b	c	d	e	f	g	h
số 8									số 8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Đây cũng là một vị trí chết; không vua nào có thể bắt được con tốt của người khác để thúc đẩy một con tốt và có hiệu lực một người kiểm tra.

Kiểm soát thời gian

Đồng hồ cờ vua kỹ thuật số

Trong cạnh tranh, các trò chơi cờ vua được chơi với sự kiểm soát thời gian . Nếu hết thời gian của một người chơi trước khi trận đấu hoàn thành, trò chơi sẽ tự động bị thua (với điều kiện là đối thủ còn đủ quân cờ để giao chiếu). ^[1] Thời lượng của một trò chơi từ các trò chơi dài (hoặc "cổ điển"), có thể mất tới bảy giờ (thậm chí lâu hơn nếu cho phép hoãn lại ), đến cờ tướng (dưới 3 phút cho mỗi người chơi trong toàn bộ trò chơi). Giữa các trò chơi này là các trò chơi cờ nhanh , kéo dài từ 20 phút đến hai giờ mỗi trận, một cách kiểm soát thời gian phổ biến trong các giải đấu nghiệp dư cuối tuần.

Thời gian được kiểm soát bằng cách sử dụng đồng hồ cờ vua có hai hiển thị, một hiển thị cho thời gian còn lại của mỗi người chơi. Đồng hồ cờ vua tương tự đã được thay thế phần lớn bằng đồng hồ kỹ thuật số, cho phép kiểm soát thời gian với gia số .

Kiểm soát thời gian cũng được thực thi trong các cuộc thi cờ vua tương ứng. Kiểm soát thời gian điển hình là 50 ngày cho mỗi 10 lần di chuyển.

Ký hiệu

Nhiều hệ thống ký hiệu khác nhau trong lịch sử đã được sử dụng để ghi lại các nước đi của cờ vua; hệ thống tiêu chuẩn ngày nay là ký hiệu đại số dạng rút gọn . ^[7] Trong hệ thống này, mỗi ô vuông được xác định duy nhất bởi một tập hợp các tọa độ, a - h cho các tệp theo sau là 1 - 8 cho các cấp. Định dạng thông thường là:

ban đầu của mảnh được di chuyển - tệp của hình vuông đích - thứ hạng của hình vuông đích

Các mảnh được xác định bằng tên viết tắt của chúng. Trong tiếng Anh, đây là K (vua), Q (hoàng hậu), R (rook), B (giám mục) và N (hiệp sĩ; N được sử dụng để tránh nhầm lẫn với vua). Ví dụ: Qg5 có nghĩa là "nữ hoàng di chuyển đến tệp g, xếp hạng thứ 5" (nghĩa là, đến hình vuông g5). Các tên viết tắt khác nhau có thể được sử dụng cho các ngôn ngữ khác. Trong tài liệu cờ vua, ký hiệu đại số tượng trưng (FAN) có thể được sử dụng để tránh các vấn đề về ngôn ngữ.

Tên hình vuông trong ký hiệu cờ đại số

Để giải quyết sự không rõ ràng, một chữ cái hoặc số bổ sung được thêm vào để chỉ ra tệp hoặc thứ hạng mà từ đó phần được di chuyển (ví dụ: Ngf3 có nghĩa là "hiệp sĩ từ tệp g di chuyển đến hình vuông f3"; R1e2 có nghĩa là "con ngựa trên xếp hạng đầu tiên di chuyển đến e2 "). Đối với những con tốt, không có chữ cái đầu tiên được sử dụng; vì vậy e4 có nghĩa là "con tốt di chuyển đến ô vuông e4".

Nếu mảnh thực hiện một chụp, "x" thường được chèn trước hình vuông đích. Như vậy Bxf3 có nghĩa là "giám mục chụp trên f3". Khi một con cầm đồ thực hiện việc bắt giữ, tệp mà từ đó con cầm đồ khởi hành được sử dụng để xác định bên cầm đồ thực hiện việc bắt giữ, ví dụ: exd5 (con tốt trên tệp điện tử chụp mảnh trên d5). Thứ hạng có thể bị bỏ qua nếu không rõ ràng, ví dụ, exd (bản đồ trên tệp điện tử chụp một đoạn ở đâu đó trên tệp d). Một số ít các ấn phẩm sử dụng " : " để biểu thị chụp và một số bỏ qua hoàn toàn ký hiệu chụp. Ở dạng viết tắt nhất, exd5 có thể được hiển thị đơn giản dưới dạng ed . Một bản chụp vượt qua có thể được tùy chọn được đánh dấu bằng ký hiệu "ep "

Nếu một con tốt di chuyển đến hạng cuối cùng của nó, đạt được thăng hạng, quân được chọn sẽ được chỉ định sau nước đi (ví dụ: e1 = Q hoặc e1Q ). Castling được chỉ định bởi các ký hiệu đặc biệt 0-0 (hoặc OO ) cho kingside castling và 0-0-0 (hoặc OOO ) cho queenside lên đời. Một nước đi đặt vua của đối phương vào trong tầm kiểm soát thường có ký hiệu " + " được thêm vào. Không có ký hiệu cụ thể cho kiểm tra phát hiện hoặc kiểm tra hai lần . Checkmate có thể được biểu thị bằng " # ". Vào cuối trò chơi, " 1–0 " có nghĩa là Trắng đã thắng, "0–1"nghĩa là Đen thắng và" ½ – ½ "cho biết hòa. ^{[1] Nước} cờ có thể được chú thích bằng dấu chấm câu và các ký hiệu khác . Ví dụ:" ! "chỉ ra một nước đi tốt;" !! "Một động thái tuyệt vời;" ? "Một sai lầm;" ?? "một sai lầm;" !? "một động thái thú vị có thể không phải là tốt nhất; hoặc" ?! "một động thái đáng ngờ không dễ bị bác bỏ. ^[8]

" Bạn đời của học giả "

Ví dụ: có thể ghi lại một biến thể của một cái bẫy đơn giản được gọi là bạn đời của Scholar (xem sơ đồ hoạt hình):

1. e4 e5 2. Qh5 ?! Nc6 3. Bc4 Nf6 ?? 4. Qxf7 #

Các biến thể của ký hiệu đại số bao gồm đại số dạng dài, trong đó cả hình vuông khởi hành và điểm đến đều được biểu thị; đại số viết tắt, trong đó có thể bỏ qua các biển báo, biển kiểm tra và cấp bậc của người cầm đồ; và Ký hiệu Đại số Hình, được sử dụng trong các ấn phẩm cờ vua để có thể đọc được phổ biến bất kể ngôn ngữ.

Ký hiệu trò chơi di động (PGN) là một định dạng tệp dựa trên văn bản để ghi lại các trò chơi cờ vua, dựa trên ký hiệu đại số tiếng Anh dạng ngắn với một lượng nhỏ đánh dấu . Các tệp PGN (hậu tố .pgn) có thể được xử lý bởi hầu hết các phần mềm cờ vua, cũng như con người có thể dễ dàng đọc được.

Cho đến khoảng năm 1980, phần lớn các ấn phẩm cờ vua bằng tiếng Anh sử dụng ký hiệu mô tả , trong đó các tệp được xác định bằng chữ cái đầu tiên của quân cờ chiếm thứ hạng đầu tiên khi bắt đầu trò chơi. Trong ký hiệu mô tả, nước đi mở đầu phổ biến 1.e4 được hiển thị là "1.P-K4" ("tốt cho vua bốn"). Một hệ thống khác là ký hiệu số ICCF , được Liên đoàn Cờ vua Thư tín Quốc tế công nhận mặc dù việc sử dụng nó đang bị suy giảm.

Trong các trò chơi cạnh tranh, người chơi thường được yêu cầu giữ một điểm số (kỷ lục của trò chơi). Vì mục đích này, chỉ ký hiệu đại số được công nhận trong các sự kiện do FIDE chấp thuận; điểm trò chơi được ghi trong một hệ thống ký hiệu khác không được sử dụng làm bằng chứng trong trường hợp có tranh chấp.

Cuộc thi có tổ chức

Giải đấu và trận đấu

Giải cờ vua Tata Steel 2019, Wijk aan Zee (Hà Lan)

Cờ vua đương đại là một môn thể thao có tổ chức với các giải đấu, giải đấu và đại hội quốc tế và quốc gia có cấu trúc . Hàng nghìn giải đấu, trận đấu và lễ hội cờ vua được tổ chức trên khắp thế giới hàng năm phục vụ cho người chơi ở mọi cấp độ.

Các giải đấu có số lượng người chơi nhỏ có thể sử dụng thể thức vòng tròn tính điểm , trong đó mỗi người chơi đấu một trận với mọi người chơi khác. Đối với một số lượng lớn người chơi, hệ thống Thụy Sĩ có thể được sử dụng, trong đó mỗi người chơi được ghép nối với một đối thủ có cùng số điểm (hoặc càng giống càng tốt) trong mỗi hiệp đấu. Trong cả hai trường hợp, điểm của người chơi thường được tính là 1 điểm cho mỗi ván thắng và một nửa điểm cho mỗi ván hòa. Các biến thể như "tính điểm bóng đá" (3 điểm cho trận thắng, 1 điểm cho trận hòa) có thể được sử dụng bởi các nhà tổ chức giải đấu, nhưng xếp hạng luôn được tính trên cơ sở tính điểm tiêu chuẩn.

Thuật ngữ " trận đấu " không đề cập đến một trò chơi riêng lẻ, mà là một loạt các trò chơi giữa hai người chơi hoặc một cuộc thi đồng đội trong đó mỗi người chơi của một đội chơi một trận đấu với một người chơi của đội kia.

Quản trị

Cơ quan quản lý quốc tế của cờ vua thường được biết đến với tên viết tắt tiếng Pháp là FIDE (phát âm là FEE-day) ( tiếng Pháp : Fédération internationale des échecs), hoặc Liên đoàn cờ vua quốc tế. Thành viên của FIDE bao gồm các tổ chức cờ vua quốc gia của hơn 180 quốc gia; cũng có một số thành viên liên kết, bao gồm các tổ chức siêu quốc gia khác nhau, Hiệp hội cờ vua chữ nổi quốc tế (IBCA), Ủy ban cờ vua quốc tế dành cho người khiếm thính (ICCD) và Hiệp hội cờ vua người khuyết tật quốc tế (IPCA). ^[9] FIDE được Ủy ban Olympic Quốc tế công nhận , ^[10]nhưng trò chơi cờ vua chưa bao giờ là một phần của Thế vận hội Olympic .

Garry Kasparov , cựu vô địch cờ vua thế giới

Hoạt động dễ thấy nhất của FIDE là tổ chức Giải vô địch cờ vua thế giới , một vai trò mà nó đảm nhận vào năm 1948. Nhà vô địch thế giới hiện tại là Magnus Carlsen của Na Uy. ^[11] Đương kim Vô địch Thế giới Nữ là Ju Wenjun đến từ Trung Quốc. ^[12]

Các cuộc thi khác dành cho cá nhân bao gồm Giải vô địch cờ vua trẻ em thế giới , Giải vô địch cờ vua cá nhân châu Âu và các giải vô địch quốc gia khác nhau . Các giải đấu chỉ dành cho khách mời thường xuyên thu hút những tay vợt mạnh nhất thế giới. Ví dụ như sự kiện Linares của Tây Ban Nha , giải đấu Melody Amber của Monte Carlo , cuộc gặp gỡ Dortmund Sparkassen , M-tel Masters của Sofia và giải đấu Tata Steel của Wijk aan Zee .

Các sự kiện cờ vua đồng đội thường xuyên bao gồm Olympic Cờ vua và Giải vô địch cờ vua đồng đội châu Âu .

Các Cờ Thế Giới Giải quyết Championship và Thế Giới Correspondence Chess Championships bao gồm cả đội và các sự kiện cá nhân; chúng được tổ chức độc lập với FIDE.

Tiêu đề và thứ hạng

Để xếp hạng các kỳ thủ, FIDE, ICCF và hầu hết các tổ chức cờ vua quốc gia sử dụng hệ thống xếp hạng Elo do Arpad Elo phát triển . Một cầu thủ câu lạc bộ trung bình có chỉ số đánh giá khoảng 1500; Xếp hạng FIDE cao nhất mọi thời đại, 2882, do Magnus Carlsen đạt được trong danh sách xếp hạng FIDE tháng 3 năm 2014. ^[13]

Người chơi có thể được FIDE trao danh hiệu suốt đời: ^[15]

Grandmaster (viết tắt là GM; đôi khi được sử dụng International Grandmaster hoặc IGM) được trao cho các bậc thầy cờ vua đẳng cấp thế giới. Ngoài Vô địch Thế giới, Đại kiện tướng là danh hiệu cao nhất mà một kỳ thủ cờ vua có thể đạt được. Trước khi FIDE trao danh hiệu cho một người chơi, người chơi phải có điểm xếp hạng Elo ít nhất 2500 tại một thời điểm và ba kết quả của một tiêu chuẩn quy định (gọi là tiêu chuẩn) trong các giải đấu có sự tham gia của các kiện tướng khác, bao gồm một số từ các quốc gia khác với người đăng ký. Có những cột mốc quan trọng khác mà người chơi có thể đạt được để đạt được danh hiệu, chẳng hạn như giành chức vô địch giải trẻ thế giới.
Thạc sĩ Quốc tế (viết tắt là IM). Các điều kiện tương tự như GM, nhưng ít đòi hỏi hơn. Xếp hạng tối thiểu cho tiêu đề IM là 2400.
FIDE Master (viết tắt là FM). Cách thông thường để người chơi đủ điều kiện cho danh hiệu FIDE Master là đạt được xếp hạng FIDE từ 2300 trở lên.
Ứng viên Thạc sĩ (viết tắt là CM). Tương tự như FM, nhưng với xếp hạng FIDE ít nhất là 2200.

Các danh hiệu trên dành cho cả nam và nữ. Ngoài ra còn có các chức danh riêng chỉ dành cho phụ nữ; Nữ Đại kiện tướng (WGM), Nữ Quốc tế Bậc thầy (WIM), Nữ Bậc thầy FIDE (WFM) và Nữ Kiện tướng (WCM). Chúng yêu cầu mức hiệu suất xấp xỉ 200 điểm xếp hạng Elo thấp hơn các tựa game mở có tên tương tự và sự tồn tại tiếp tục của chúng đôi khi gây tranh cãi. Bắt đầu với Nona Gaprindashvili vào năm 1978, một số phụ nữ đã giành được danh hiệu GM mở. ^{[lưu ý 2]}

FIDE cũng trao các danh hiệu cho các trọng tài và huấn luyện viên. ^[16]^[17] Các danh hiệu quốc tế cũng được trao cho các nhà soạn nhạc và giải các bài toán cờ vua và cho các kỳ thủ cờ vua tương ứng (bởi Liên đoàn Cờ vua Thư tín Quốc tế ). Các tổ chức cờ vua quốc gia cũng có thể trao các danh hiệu.

Học thuyết

Cờ vua có một nền văn học sâu rộng. Năm 1913, nhà sử học cờ vua HJR Murray ước tính tổng số sách, tạp chí và cột cờ trên báo là khoảng 5.000. ^[18] BH Wood ước tính con số tính đến năm 1949 là khoảng 20.000. ^[19] David Hooper và Kenneth Whyld viết rằng, "Kể từ đó, số lượng các ấn phẩm cờ vua mới tăng lên đều đặn qua từng năm. Không ai biết bao nhiêu đã được in." ^[19] Có hai thư viện cờ vua công cộng quan trọng: Bộ sưu tập Cờ trắng và Cờ của John G. tại Thư viện Công cộng Cleveland, với hơn 32.000 cuốn sách cờ vua và hơn 6.000 tập sách định kỳ về cờ vua; ^[20] và bộ sưu tập Cờ vua & Thư nháp tại Thư viện Quốc gia Hà Lan , với khoảng 30.000 cuốn sách. ^[21]

Lý thuyết cờ vua thường chia trò chơi cờ vua thành ba giai đoạn với các bộ chiến thuật khác nhau: khai cuộc , điển hình là 10 đến 20 nước đi đầu tiên, khi người chơi di chuyển quân cờ của họ đến các vị trí hữu ích cho trận chiến sắp tới; trò chơi trung gian ; và cuối trò chơi , khi hầu hết các quân cờ đã hết, các vị vua thường tham gia tích cực hơn trong cuộc đấu tranh và việc thăng hạng cầm đồ thường mang tính quyết định.

Lý thuyết khai cuộc liên quan đến việc tìm ra các nước đi tốt nhất trong giai đoạn đầu của trò chơi. Có hàng chục cách mở khác nhau và hàng trăm biến thể. Cuốn sách Oxford Companion to Chess liệt kê 1.327 cách mở và biến thể được đặt tên. ^[22]

Lý thuyết giữa trò chơi thường được chia thành chiến thuật cờ vua và chiến lược cờ vua . Chiến lược cờ vua tập trung vào việc thiết lập và đạt được lợi thế định vị lâu dài trong suốt trò chơi - ví dụ: đặt các quân cờ khác nhau ở đâu - trong khi chiến thuật liên quan đến cơ động tức thì. Hai khía cạnh này của lối chơi không thể tách rời hoàn toàn, bởi vì các mục tiêu chiến lược chủ yếu đạt được thông qua chiến thuật, trong khi các cơ hội chiến thuật dựa trên chiến lược chơi trước đó.

Lý thuyết kết thúc liên quan đến các vị trí chỉ còn lại một số quân cờ. Lý thuyết phân loại các vị trí này theo các quân cờ, ví dụ "Vua và kết thúc tốt" hoặc "Xe so với quân nhỏ".

Khai mạc

Nước cờ mở màn là một nhóm các nước đi ban đầu của một trò chơi ("nước đi mở màn"). Các chuỗi mở đầu được công nhận được gọi là sơ hở và được đặt tên như Ruy Lopez hoặc Sicilian Defense . Chúng được liệt kê trong các tác phẩm tham khảo như Bách khoa toàn thư về Khai cuộc Cờ vua . Có hàng chục cách mở khác nhau, rất đa dạng về đặc điểm từ lối chơi theo vị trí yên tĩnh (ví dụ, lối chơi Réti ) đến rất hung hãn ( Trò chơi Latvia Gambit ). Trong một số dòng mở đầu, trình tự chính xác được coi là tốt nhất cho cả hai bên đã được tính đến hơn 30 nước đi. ^[23]Các cầu thủ chuyên nghiệp dành nhiều năm để nghiên cứu các lỗ mở và tiếp tục làm như vậy trong suốt sự nghiệp của họ, khi lý thuyết mở tiếp tục phát triển.

Các mục tiêu chiến lược cơ bản của hầu hết các cơ hội mở đều giống nhau: ^[24]

phát triển : Đây là kỹ thuật đặt các quân cờ (đặc biệt là giám mục và hiệp sĩ) trên các ô vuông hữu ích, nơi chúng sẽ có tác động tối ưu đến trò chơi.
Kiểm soát trung tâm : Kiểm soát các ô vuông trung tâm cho phép các quân cờ được di chuyển đến bất kỳ phần nào của bàn cờ một cách tương đối dễ dàng, và cũng có thể gây ra hiệu ứng chuột rút đối với đối thủ.
an toàn cho vua: Điều quan trọng là giữ cho vua an toàn trước những khả năng nguy hiểm. Việc nhập thành đúng thời gian thường có thể tăng cường điều này.
cấu trúc tốt : Người chơi cố gắng tránh tạo ra các điểm yếu của con tốt như các con tốt bị cô lập, gấp đôi hoặc lùi lại và các đảo tốt - và buộc các điểm yếu đó ở vị trí của đối phương.

Hầu hết người chơi và các nhà lý thuyết cho rằng Trắng, nhờ nước đi đầu tiên, bắt đầu ván đấu với một lợi thế nhỏ . Điều này ban đầu mang lại cho White quyền chủ động . ^[25] Đen thường cố gắng vô hiệu hóa lợi thế của Trắng và đạt được sự bình đẳng , hoặc để phát triển phản công năng động ở một vị trí không cân bằng.

Trò chơi trung gian

Phần giữa là phần của trò chơi bắt đầu sau phần mở đầu. Không có ranh giới rõ ràng giữa phần mở đầu và phần giữa, nhưng thường thì phần giữa sẽ bắt đầu khi hầu hết các phần đã được phát triển. (Tương tự, không có sự chuyển đổi rõ ràng từ giữa trò chơi sang cuối trò chơi; xem phần bắt đầu của trò chơi kết thúc .) Vì lý thuyết mở đầu đã kết thúc, người chơi phải lập kế hoạch dựa trên các đặc điểm của vị trí, đồng thời phải tính đến các khả năng chiến thuật của vị trí. ^[26] Trò chơi giữa là giai đoạn mà hầu hết các kết hợpxảy ra. Kết hợp là một loạt các động tác chiến thuật được thực hiện để đạt được một số lợi ích. Các kết hợp giữa trò chơi thường được kết nối với một cuộc tấn công chống lại vua của đối thủ. Một số mẫu tiêu biểu có tên riêng; ví dụ: Boden's Mate hoặc kết hợp Lasker – Bauer . ^[27]

Các kế hoạch cụ thể hoặc các chủ đề chiến lược thường sẽ nảy sinh từ các nhóm sơ hở cụ thể dẫn đến một loại cấu trúc cầm đồ cụ thể. Một ví dụ là cuộc tấn công thiểu số , là cuộc tấn công của những con tốt bên cạnh chống lại một đối thủ có nhiều con tốt hơn ở bên nữ. Do đó, việc nghiên cứu các sơ hở được kết nối với việc chuẩn bị các kế hoạch tiêu biểu cho các trận đấu trung gian. ^[28]

Một câu hỏi chiến lược quan trọng khác trong trò chơi giữa là liệu và làm thế nào để giảm bớt vật chất và chuyển thành một trò chơi kết thúc (tức là đơn giản hóa ). Những lợi thế nhỏ về vật chất thường chỉ có thể chuyển hóa thành chiến thắng trong một trận đấu kết thúc, và do đó, bên mạnh hơn phải chọn một cách thích hợp để đạt được kết thúc. Không phải mọi việc cắt giảm vật liệu đều tốt cho mục đích này; ví dụ, nếu một bên giữ một quân bình phương sáng và đối phương có một quân bình phương tối, thì việc chuyển thành một quân cờ và kết thúc tốt thường chỉ có lợi cho bên yếu hơn, bởi vì một trò chơi kết thúc với các giám mục có màu đối lập có khả năng xảy ra. hòa, ngay cả khi có lợi thế cầm đồ, hoặc đôi khi thậm chí có lợi thế hai quân. ^[29]

Chiến thuật

Trong cờ vua, các chiến thuật nói chung tập trung vào các hành động ngắn hạn - ngắn hạn đến mức chúng có thể được tính toán trước bởi người chơi hoặc máy tính. Độ sâu có thể tính toán phụ thuộc vào khả năng của người chơi. Ở những vị trí yên tĩnh với nhiều khả năng xảy ra ở cả hai bên, việc tính toán sâu khó hơn và có thể không thực tế, trong khi ở những vị trí có một số biến thể bắt buộc hạn chế , người chơi mạnh có thể tính toán chuỗi nước đi dài.

Các nhà lý thuyết mô tả nhiều phương pháp chiến thuật cơ bản và các thao tác điển hình, ví dụ: ghim , nĩa , xiên , pin , tấn công phát hiện (đặc biệt là kiểm tra phát hiện), zwischenzugs , làm chệch hướng , mồi nhử , hy sinh , phá hoại , quá tải và gây nhiễu . ^[30] Các hành động chiến thuật đơn giản một bước hoặc hai bước - đe dọa, trao đổi vật chấtvà tấn công kép - có thể được kết hợp thành các chuỗi diễn tập chiến thuật phức tạp hơn thường bị ép buộc theo quan điểm của một hoặc cả hai người chơi. ^[31] Một biến thể bắt buộc bao gồm một sự hy sinh và thường dẫn đến một lợi ích hữu hình được gọi là sự kết hợp . ^[31] Những sự kết hợp tuyệt vời - chẳng hạn như trong Trò chơi bất tử - được coi là đẹp mắt và được những người yêu thích cờ vua ngưỡng mộ. Một loại bài tập cờ vua phổ biến, nhằm mục đích phát triển kỹ năng của người chơi, là một vị trí có sẵn sự kết hợp quyết định và thử thách là tìm ra nó. ^[32]

Chiến lược

Ví dụ về cấu trúc cầm đồ cơ bản

	a	b	c	d	e	f	g	h
số 8									số 8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Vị trí sau 12 ... Re8 ...
Tarrasch vs. Euwe, Bad Pistyan (1922) ^[33]

	a	b	c	d	e	f	g	h
số 8									số 8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

... và con tốt của nó "đội hình Rauzer"

Chiến lược cờ vua liên quan đến việc đánh giá các thế cờ và thiết lập các mục tiêu và kế hoạch dài hạn cho việc chơi trong tương lai. Trong quá trình đánh giá, người chơi phải tính đến nhiều yếu tố như giá trị của các quân cờ trên bàn cờ, kiểm soát trung tâm và tập trung, cấu trúc tốt , độ an toàn của quân vua và kiểm soát các ô chính hoặc nhóm ô vuông (ví dụ: đường chéo, tệp đang mở và hình vuông tối hoặc sáng).

Bước cơ bản nhất để đánh giá một vị trí là đếm tổng giá trị của các quân cờ của cả hai bên. ^[34] Các giá trị điểm được sử dụng cho mục đích này dựa trên kinh nghiệm; thông thường, các con tốt được coi là có giá trị một điểm, kỵ sĩ và giám mục khoảng ba điểm, quân xe khoảng năm điểm (chênh lệch giá trị giữa quân và giám mục hoặc hiệp sĩ được gọi là trao đổi ), và quân hậu khoảng chín điểm. Vua có giá trị hơn tất cả các quân cờ khác cộng lại, vì người kiểm tra của nó thua trò chơi. Nhưng về mặt thực tế, trong trò chơi cuối cùng, nhà vua với tư cách là quân chiến đấu thường mạnh hơn giám mục hoặc hiệp sĩ nhưng kém mạnh hơn quân. ^[35]Các giá trị cơ bản này sau đó được sửa đổi bởi các yếu tố khác như vị trí của quân cờ (ví dụ: quân tốt thường có giá trị hơn giá trị trên ô vuông ban đầu của chúng), sự phối hợp giữa các quân cờ (ví dụ: một cặp quân cờ thường phối hợp tốt hơn quân giám mục và quân mã), hoặc loại vị trí (ví dụ như các hiệp sĩ thường tốt hơn ở các vị trí đóng với nhiều con tốt trong khi giám mục mạnh hơn ở các vị trí mở ). ^[36]

Một yếu tố quan trọng khác trong việc đánh giá thế cờ là cấu trúc con tốt (đôi khi được gọi là bộ xương con tốt ): cấu hình của các con tốt trên bàn cờ. ^[37] Vì quân tốt là quân cờ ít di động nhất, nên cấu trúc của quân tốt là tương đối tĩnh và phần lớn quyết định tính chất chiến lược của vị trí. Các điểm yếu trong cấu trúc cầm đồ bao gồm các đường và lỗ bị cô lập , nhân đôi hoặc lùi ; một khi được tạo ra, chúng thường vĩnh viễn. Do đó, phải cẩn thận để tránh những điểm yếu này trừ khi chúng được bù đắp bằng một tài sản có giá trị khác (ví dụ, bởi khả năng phát triển một cuộc tấn công). ^[38]

Ví dụ về zugzwang

	a	b	c	d	e	f	g	h
số 8									số 8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Bên phải di chuyển bị thiệt thòi.

Tàn cuộc

Trò chơi kết thúc (cũng là trò chơi kết thúc hoặc kết thúc ) là giai đoạn của trò chơi khi chỉ còn lại một vài quân cờ trên bàn cờ. Có ba điểm khác biệt chiến lược chính giữa các giai đoạn trước của trò chơi và phần cuối của trò chơi: ^[39]

Con tốt trở nên quan trọng hơn. Các trò chơi kết thúc thường xoay quanh những nỗ lực để thăng hạng một con tốt bằng cách thăng nó lên thứ hạng xa nhất .
Vua, yêu cầu bảo vệ khỏi sự tấn công trong trò chơi giữa, nổi lên như một quân cờ mạnh trong trò chơi kết thúc. Nó thường được đưa đến trung tâm nơi nó có thể bảo vệ quân tốt của mình, tấn công quân địch và cản trở các bước di chuyển của vua đối phương.
Zugzwang , một tình huống mà người chơi phải di chuyển buộc phải chịu bất lợi, thường là một yếu tố trong các trận cuối nhưng hiếm khi ở các giai đoạn khác của trò chơi. Trong sơ đồ ví dụ, một trong hai bên có nước đi là zugzwang: Đen di chuyển phải chơi 1 ... Kb7 cho phép Trắng thúc đẩy con tốt sau 2.Kd7; Trắng để di chuyển phải cho phép một trận hòa, hoặc bởi 1.Kc6 bế tắc hoặc bằng cách mất con tốt sau bất kỳ nước đi hợp pháp nào khác.

Endgame có thể được phân loại theo loại quân cờ còn lại trên bàn cờ. Các quân cờ cơ bản là các vị trí trong đó một bên chỉ có vua và bên kia có một hoặc hai quân cờ và có thể kiểm tra quân vua đối lập, với các quân cờ cùng hoạt động với vua của chúng. Ví dụ, trò chơi kết thúc vua và con tốt chỉ liên quan đến vua và con tốt ở một hoặc cả hai bên, và nhiệm vụ của bên mạnh hơn là thúc đẩy một trong những con tốt. Các kết thúc khác phức tạp hơn được phân loại theo các quân cờ trên bàn cờ không phải là các quân, chẳng hạn như trò chơi kết thúc " rook và tốt so với rook ".

Lịch sử

Tiền nhiệm

Các văn bản sớm nhất đề cập đến nguồn gốc của cờ vua có niên đại từ đầu thế kỷ thứ 7. Ba bản được viết bằng tiếng Pahlavi ( Trung Ba Tư ) ^[40] và một bản, Harshacharita , bằng tiếng Phạn . ^[41] Một trong những văn bản này, Chatrang-namak , đại diện cho một trong những tài liệu viết về cờ vua sớm nhất. Người kể chuyện Bozorgmehr giải thích rằng Chatrang , từ Pahlavi cho cờ vua, đã được giới thiệu đến Ba Tư bởi 'Dewasarm, một người cai trị vĩ đại của Ấn Độ' trong thời cai trị của Khosrau I . ^[42]

Sách hướng dẫn chơi cờ lâu đời nhất được biết đến là bằng tiếng Ả Rập và có niên đại khoảng năm 840, được viết bởi al-Adli ar-Rumi (800–870), một kỳ thủ cờ vua nổi tiếng của Ả Rập, có tựa đề Kitab ash-shatranj (The Book Of Chess). Đây là một bản thảo bị thất lạc, nhưng được tham khảo trong các tác phẩm sau này. ^[43] Cũng tại đây, al-Adli cho rằng nguồn gốc của cờ vua Ba Tư là từ Ấn Độ, cùng với bộ sưu tập truyện ngụ ngôn Kalīla wa-Dimna vào thế kỷ thứ tám . ^[44] Đến thế kỷ 20, một sự đồng thuận đáng kể ^[45]^{[46] đã} phát triển về nguồn gốc của cờ vua ở tây bắc Ấn Độ vào đầu thế kỷ thứ 7. ^[47]^[48] Gần đây, sự đồng thuận này đã trở thành chủ đề được xem xét kỹ lưỡng hơn.^[49]

Các hình thức cờ vua ban đầu ở Ấn Độ được gọi là chaturaṅga ( tiếng Phạn : चतुरङ्ग ), nghĩa đen là bốn bộ phận [của quân đội] - bộ binh , kỵ binh , voi và chiến xa ─ được thể hiện bằng các quân cờ mà sau này sẽ phát triển thành quân tốt, hiệp sĩ, giám mục hiện đại. , và rook, tương ứng. Chaturanga được chơi trên một bảng 8 × 8 không được đánh dấu, được gọi là ashtāpada . ^[50] Do đó, nó lan rộng theo hướng đông và tây dọc theo Con đường Tơ lụa . Bằng chứng sớm nhất về cờ vua được tìm thấy ở Sasanian Persia gần đókhoảng năm 600 sau Công nguyên, nơi trò chơi được biết đến với cái tên chatrang . Chatrang được thế giới Hồi giáo tiếp quản sau cuộc chinh phục Ba Tư (633–51) của người Hồi giáo , nơi nó sau đó được đặt tên là shatranj , với các mảnh ghép phần lớn vẫn giữ tên tiếng Ba Tư của chúng. Trong tiếng Tây Ban Nha, "shatranj" được viết dưới dạng ajedrez ("al-shatranj"), trong tiếng Bồ Đào Nha là xadrez và trong tiếng Hy Lạp là ζατρίκιον ( zatrikion , xuất phát trực tiếp từ chatrang Ba Tư ), ^[51] nhưng ở phần còn lại của châu Âu thì đã được thay thế bằng các phiên bản của shāh Ba Tư("vua"), từ đó các từ tiếng Anh "kiểm tra" và "cờ vua" giảm dần. ^{[note 3]} Từ " checkmate " có nguồn gốc từ tiếng Ba Tư shāh māt ("nhà vua đã chết"). ^[52]

Knights Templar chơi cờ, Libro de los juegos , 1283

Xiangqi là hình thức cờ vua nổi tiếng nhất ở Trung Quốc. Cuộc di cư về phía đông của cờ vua, vào Trung Quốc và Đông Nam Á, thậm chí có ít tài liệu hơn so với cuộc di cư về phía tây của nó, khiến nó phần lớn được phỏng đoán. Từ xiàngqí 象棋được sử dụng ở Trung Quốc để chỉ một trò chơi muộn nhất từ năm 569 sau Công Nguyên, nhưng người ta vẫn chưa chứng minh được trò chơi này có liên quan trực tiếp đến cờ vua hay không. ^[53]^[54] Tài liệu tham khảo đầu tiên về cờ tướng xuất hiện trong một cuốn sách có tựa đề Xuán guaì lù 玄怪錄("Ghi chép về sự bí ẩn và kỳ lạ"), có niên đại khoảng 800. Ngoài ra, một số người cho rằng cờ vua phát sinh từ cờ tướng hoặc một trong những người tiền nhiệm của nó, ^[55] mặc dù điều này đã bị tranh cãi. ^[56]Tuy nhiên, xiangqi dường như thể hiện một số đặc điểm nội tại giúp việc xây dựng một con đường tiến hóa từ Trung Quốc đến Ấn Độ / Ba Tư dễ dàng hơn so với hướng ngược lại. ^[57]

Các đồ tạo tác cờ vua khảo cổ cổ nhất ─ các quân cờ bằng ngà voi ─ đã được khai quật ở Afrasiab cổ đại , Samarkand ngày nay , ở Uzbekistan , Trung Á, và có niên đại khoảng năm 760, với một số trong số đó có thể là lâu đời hơn. Đáng chú ý, hầu hết các phát hiện về các mảnh cổ nhất đến từ dọc Con đường Tơ lụa, từ các vùng trước đây của lưu vực Tarim (Tân Cương ngày nay thuộc Trung Quốc), Transoxiana , Sogdiana , Bactria , Gandhara , đến Iran ở một đầu và đến Ấn Độ qua Kashmir trên cai khac. ^[58]

Trò chơi đến Tây Âu và Nga thông qua ít nhất ba con đường, sớm nhất là vào thế kỷ thứ 9. Đến năm 1000, nó đã lan rộng khắp Iberia Hồi giáo và Châu Âu Latinh . ^[59] Một bài thơ tiếng Latinh tên là de scachis , có từ cuối thế kỷ 10, đã được lưu giữ tại Tu viện Einsiedeln .

1200–1700: Nguồn gốc của trò chơi hiện đại

Trò chơi cờ vua sau đó đã được chơi và được biết đến ở tất cả các nước Châu Âu. Một bản thảo nổi tiếng từ thế kỷ 13 về cờ vua, cờ hậu và xúc xắc được gọi là Libro de los juegos . Các quy tắc về cơ bản tương tự như các quy tắc của shatranj Ả Rập . Sự khác biệt chủ yếu là ở việc sử dụng một bảng ca rô thay vì một bảng đơn sắc thông thường được sử dụng bởi người Ả Rập và thói quen cho phép một số hoặc tất cả các con tốt thực hiện một bước kép ban đầu. Ở một số vùng, Nữ hoàng, người đã thay thế Vizier , và / hoặc Nhà vua cũng có thể thực hiện một bước nhảy vọt hai bình phương ban đầu trong một số điều kiện. ^[60]

Một câu đố chiến thuật từ cuốn sách năm 1497 của Lucena

Khoảng năm 1200, các quy tắc của shatranj bắt đầu được sửa đổi ở miền nam châu Âu, đỉnh điểm là một số thay đổi lớn sau đó, trong sự xuất hiện của cờ vua hiện đại trên thực tế như ngày nay. ^[61] Các quy tắc di chuyển mảnh hiện đại bắt đầu xuất hiện trong giới trí thức ở Valencia, Tây Ban Nha vào khoảng năm 1475 và sau đó nhanh chóng được áp dụng ở Ý và miền Nam nước Pháp trước khi lan sang phần còn lại của châu Âu. ^[62]^[63] Pawns có được khả năng đi trước hai ô vuông trong lần di chuyển đầu tiên của họ, trong khi các giám mục và nữ hoàng có được sức mạnh di chuyển hiện đại của họ. Các nữ hoàng thay thế trước đó tể tướng cờ vua mảnh vào cuối thế kỷ thứ 10 và thế kỷ 15 đã trở thành mảnh mạnh mẽ nhất; ^[64]do đó, cờ vua hiện đại thường được gọi là "Queen's Chess" hoặc "Mad Queen Chess". ^[65] Nhập thành, bắt nguồn từ "bước nhảy của nhà vua", thường được kết hợp với di chuyển tốt hoặc di chuyển để đưa nhà vua đến nơi an toàn, đã được giới thiệu. Những quy tắc mới này nhanh chóng lan rộng khắp Tây Âu.

Các tác phẩm viết về lý thuyết cờ vua bắt đầu xuất hiện vào thế kỷ 15. The Repetición de Amores y Arte de Ajedrez ( Sự lặp lại của tình yêu và nghệ thuật chơi cờ ) của nhà thờ Tây Ban Nha Luis Ramírez de Lucena được xuất bản tại Salamanca năm 1497. ^[63] Lucena và các bậc thầy sau này như người Bồ Đào Nha Pedro Damiano , người Ý Giovanni Leonardo Di Bona , Giulio Cesare Polerio và Gioachino Greco , và giám mục người Tây Ban Nha Ruy López de Segura đã phát triển các yếu tố của lý thuyết mở đầu và bắt đầu phân tích các trò chơi kết thúc đơn giản.

1700–1873: Kỷ nguyên lãng mạn trong cờ vua

" Trò chơi bất tử ", Anderssen vs. Kieseritzky, 1851

Vào thế kỷ 18, trung tâm của đời sống cờ vua châu Âu chuyển từ Nam Âu sang lục địa Pháp. Hai bậc thầy quan trọng nhất của Pháp là François-André Danican Philidor , một nhạc sĩ chuyên nghiệp, người đã phát hiện ra tầm quan trọng của những con tốt đối với chiến lược cờ vua, và sau này là Louis-Charles Mahé de La Bourdonnais , người đã thắng một loạt trận nổi tiếng trước bậc thầy người Ireland Alexander McDonnell. vào năm 1834. ^{[66] Các} trung tâm hoạt động cờ vua trong thời kỳ này là các quán cà phê ở các thành phố lớn của châu Âu như Café de la Régence ở Paris và Simpson's Divan ở London. ^[67]^[68]

Đồng thời, phong trào trí tuệ của chủ nghĩa lãng mạn đã có tác động sâu rộng đến cờ vua, với tính thẩm mỹ và vẻ đẹp chiến thuật được coi trọng hơn tính khách quan và hoạch định chiến lược. Do đó, hầu như tất cả các trò chơi đều bắt đầu với Trò chơi mở và việc từ chối các trò chơi mang tính chiến thuật như King Gambit và Evans Gambit được coi là phi thể thao . ^[69] Triết lý cờ vua này được gọi là cờ vua Lãng mạn , và một phong cách chiến thuật sắc bén, phù hợp với các nguyên tắc của chủ nghĩa lãng mạn cờ vua đã chiếm ưu thế cho đến cuối thế kỷ 19. ^[70]

Các quy tắc liên quan đến sự bế tắc đã được hoàn thiện vào đầu thế kỷ 19. Cũng trong thế kỷ 19, quy ước rằng Trắng đi trước được thành lập (trước đây là Trắng hoặc Đen có thể đi trước). Cuối cùng, các quy tắc xung quanh việc nhập thành đã được tiêu chuẩn hóa - các biến thể trong các quy tắc nhập thành vẫn tồn tại ở Ý cho đến cuối thế kỷ 19. Trò chơi tiêu chuẩn kết quả đôi khi được gọi là cờ Tây ^[71] hoặc cờ vua quốc tế , ^[72] đặc biệt là ở châu Á nơi các trò chơi khác của họ cờ vua như xiangqi đang thịnh hành. Kể từ thế kỷ 19, những thay đổi về quy tắc duy nhất, chẳng hạn như việc thiết lập quy trình chính xác để yêu cầu một kết quả hòa bằng cách lặp lại, đã mang tính kỹ thuật.

Khi thế kỷ 19 phát triển, tổ chức cờ vua phát triển nhanh chóng. Nhiều câu lạc bộ cờ vua , sách cờ vua và tạp chí cờ vua xuất hiện. Có những trận đấu thư từ giữa các thành phố; ví dụ, Câu lạc bộ Cờ vua Luân Đôn đấu với Câu lạc bộ Cờ vua Edinburgh vào năm 1824. ^{[73] Các bài toán về} cờ vua trở thành một phần thường xuyên của các tờ báo thế kỷ 19; Bernhard Horwitz , Josef Kling và Samuel Loyd đã soạn một số vấn đề có ảnh hưởng nhất. Năm 1843, von der Lasa xuất bản cuốn Handbuch des Schachspiels ( Handbuch des Schachspiels ) của ông và Bilguer, cuốn cẩm nang toàn diện đầu tiên về lý thuyết cờ vua.

Giải cờ vua hiện đại đầu tiên được tổ chức bởi Howard Staunton , một kỳ thủ cờ vua hàng đầu người Anh, và được tổ chức tại London vào năm 1851 . Nó đã giành được chiến thắng bởi Adolf Anderssen người Đức , người được ca ngợi là bậc thầy cờ vua hàng đầu. Phong cách tấn công rực rỡ, giàu năng lượng của anh ấy là điển hình cho thời điểm đó . ^[74]^{[75] Các} trò chơi lấp lánh như Trò chơi bất tử của Anderssen và Trò chơi Evergreen hay " Trò chơi Opera " của Morphy được coi là đỉnh cao nhất có thể có của nghệ thuật cờ vua. ^[76]

Cái nhìn sâu sắc hơn về bản chất của cờ vua đã đến với Paul Morphy người Mỹ , một thần đồng cờ vua phi thường . Morphy đã giành chiến thắng trước tất cả các đối thủ quan trọng (ngoại trừ Staunton, người đã từ chối thi đấu), kể cả Anderssen, trong sự nghiệp cờ vua ngắn ngủi của mình từ năm 1857 đến năm 1863. Thành công của Morphy bắt nguồn từ sự kết hợp của các cuộc tấn công xuất sắc và chiến lược hợp lý; trực giác anh ta biết cách chuẩn bị các cuộc tấn công. ^[77]

1873–1945: Sự ra đời của một môn thể thao

Wilhelm Steinitz , nhà vô địch cờ vua thế giới chính thức đầu tiên , từ năm 1886 đến năm 1894

Prague -born Wilhelm Steinitz đặt nền móng cho một cách tiếp cận khoa học để các trò chơi, nghệ thuật phá vỡ một vị trí thành các thành phần ^[78] và chuẩn bị kế hoạch chính xác. ^[79] Ngoài những thành tựu lý thuyết của mình, Steinitz đã tạo dựng nên một truyền thống quan trọng: chiến thắng của ông trước võ sư hàng đầu người Đức Johannes Zukertort vào năm 1886 được coi là chức vô địch cờ vua thế giới chính thức đầu tiên . Chiến thắng này đánh dấu sự chuyển đổi phong cách ở các cấp độ cao nhất của cờ vua từ phong cách tấn công, chiến thuật phổ biến trong thời kỳ Lãng mạn sang một phong cách chiến lược, có tư thế hơn được Steinitz đưa vào thế giới cờ vua. Steinitz để mất vương miện vào năm 1894 vào tay một cầu thủ trẻ hơn nhiều, nhà toán học người ĐứcEmanuel Lasker , người duy trì danh hiệu này trong 27 năm, nhiệm kỳ dài nhất so với bất kỳ nhà vô địch thế giới nào. ^[80]

Sau cuối thế kỷ 19, số lượng các giải đấu và trận đấu tổng thể được tổ chức hàng năm nhanh chóng tăng lên. Olympic đầu tiên được tổ chức tại Paris vào năm 1924, và FIDE được thành lập ban đầu với mục đích tổ chức sự kiện đó. Năm 1927, Giải vô địch cờ vua thế giới nữ được thành lập; người đầu tiên giữ danh hiệu này là thạc sĩ người Anh gốc Séc Vera Menchik . ^[81]

Một thần đồng đến từ Cuba, José Raúl Capablanca , được biết đến với kỹ năng trong các trò chơi cuối cùng, đã giành chức vô địch thế giới từ Lasker vào năm 1921. Capablanca đã bất bại trong các giải đấu trong 8 năm, từ 1916 đến 1924. Người kế nhiệm anh (1927) là người Pháp gốc Nga. Alexander Alekhine , một cầu thủ tấn công mạnh mẽ, đã chết với tư cách là nhà vô địch thế giới năm 1946. Alekhine mất danh hiệu trong một thời gian ngắn vào tay cầu thủ người Hà Lan Max Euwe vào năm 1935 và giành lại nó hai năm sau đó. ^[82]

Giữa các cuộc chiến tranh thế giới, cờ vua đã được cách mạng hóa bởi trường phái lý thuyết mới của những người được gọi là siêu hiện đại như Aron Nimzowitsch và Richard Réti . Họ chủ trương kiểm soát trung tâm bàn cờ bằng những quân cờ ở xa hơn là bằng những con tốt, do đó mời đối thủ chiếm trung tâm bằng những con tốt, chúng trở thành đối tượng tấn công. ^[83]

1945–1990: Thời kỳ hậu chiến tranh thế giới thứ hai

Sau cái chết của Alekhine, một nhà vô địch thế giới mới đã được tìm kiếm. FIDE, công ty đã kiểm soát danh hiệu kể từ đó (ngoại trừ một lần bị gián đoạn), đã tổ chức một giải đấu gồm những người chơi ưu tú. Người chiến thắng trong giải đấu năm 1948 là Mikhail Botvinnik người Nga . Năm 1950 FIDE thiết lập một hệ thống danh hiệu, phong các danh hiệu Đại kiện tướng và Võ sư quốc tế cho 27 kỳ thủ. (Một số nguồn nói rằng vào năm 1914, danh hiệu Đại kiện tướng cờ vua lần đầu tiên được Sa hoàng Nicholas II của Nga chính thức phong tặng cho Lasker, Capablanca, Alekhine, Tarrasch và Marshall , nhưng đây là một tuyên bố gây tranh cãi. ^{[Chú thích 4]} )

Mikhail Botvinnik , nhà vô địch thế giới đầu tiên sau chiến tranh

Botvinnik bắt đầu một kỷ nguyên thống trị của Liên Xô trong thế giới cờ vua, mà chủ yếu là thông qua các nỗ lực truyền cảm hứng chính trị của chính phủ Liên Xô ^[84] gần như không bị gián đoạn trong hơn nửa thế kỷ. Cho đến khi Liên Xô tan rã , chỉ có một nhà vô địch không thuộc Liên Xô là Bobby Fischer người Mỹ (vô địch 1972–1975). ^[85] Botvinnik cũng đã cách mạng hóa lý thuyết mở cửa . Trước đây, Đen nỗ lực cho sự bình đẳng, cố gắng vô hiệu hóa lợi thế đi trước của Trắng . Với tư cách là Black, Botvinnik đã nỗ lực cho sáng kiến ngay từ đầu. ^[86]Trong hệ thống không chính thức của Giải vô địch thế giới trước đây, nhà vô địch hiện tại quyết định người thách đấu nào anh ta sẽ chơi cho danh hiệu và người thách thức buộc phải tìm kiếm nhà tài trợ cho trận đấu. FIDE thiết lập một hệ thống các giải đấu và trận đấu vòng loại mới. Những người chơi mạnh nhất thế giới đã được xếp hạt giống vào các giải đấu Interzonal , nơi họ được tham gia bởi những người chơi đã đủ điều kiện từ các giải đấu Zonal. Những người về đích hàng đầu trong các Khu vực này sẽ trải qua " Ứng cử viên"giai đoạn đầu, ban đầu là một giải đấu, và sau đó là một loạt các trận đấu loại trực tiếp. Người chiến thắng trong các Ứng cử viên sau đó sẽ đấu với nhà đương kim vô địch để giành danh hiệu. Nhà vô địch bị đánh bại trong một trận đấu có quyền chơi trận tái đấu một năm sau đó hệ thống hoạt động theo chu kỳ ba năm. Botvinnik đã tham gia các trận đấu tranh chức vô địch trong khoảng thời gian mười lăm năm. Ông đã giành chức vô địch thế giới vào năm 1948 và giữ danh hiệu trong các trận hòa vào năm 1951 và 1954. Năm 1957, ông thua Vasily Smyslov , nhưng đã giành lại danh hiệu trong một trận tái đấu năm 1958. Năm 1960, anh để mất danh hiệu vào tay thần đồng 23 tuổi người Latvia Mikhail Tal , một nhà chiến thuật và cầu thủ tấn công tài ba, người được nhiều người đánh giá là một trong những cầu thủ sáng tạo nhất từ trước đến nay, ^{[87 ]}do đó ông có biệt danh là pháp sư từ Riga . Botvinnik một lần nữa giành lại danh hiệu trong một trận tái đấu vào năm 1961.

Sau sự kiện năm 1961, FIDE bãi bỏ quyền tự động tái đấu của một nhà vô địch bị truất quyền thi đấu và nhà vô địch tiếp theo, Tigran Petrosian người Armenia , một kỳ thủ nổi tiếng với kỹ năng phòng thủ và vị trí, đã giữ danh hiệu này trong hai chu kỳ, 1963–1969. Người kế nhiệm anh, Boris Spassky đến từ Nga (vô địch 1969–1972), đã giành chiến thắng trong các trận đấu cả về vị trí và phong cách chiến thuật sắc bén. ^[88] Chức vô địch tiếp theo, cái gọi là Trận đấu của Thế kỷ , chứng kiến kẻ thách thức đầu tiên không thuộc Liên Xô kể từ Thế chiến II, Bobby Fischer người Mỹ . Fischer đã đánh bại các đối thủ của mình trong Các ứng cử viêncác trận đấu bằng cách biệt chưa từng thấy, và đánh bại Spassky một cách thuyết phục để giành chức vô địch thế giới. Trận đấu được các phương tiện truyền thông đưa tin trong ngày theo dõi sát sao, dẫn đến sự nổi tiếng của môn cờ vua. Tuy nhiên, vào năm 1975, Fischer đã từ chối bảo vệ danh hiệu của mình trước Anatoly Karpov của Liên Xô khi ông không thể đạt được thỏa thuận về các điều kiện với FIDE, và Karpov mặc nhiên nhận được danh hiệu này. ^[89] Fischer đã hiện đại hóa nhiều khía cạnh của cờ vua, đặc biệt là bằng cách chuẩn bị rộng rãi các khai cuộc. ^[90]

Karpov đã bảo vệ danh hiệu của mình hai lần trước Viktor Korchnoi và thống trị những năm 1970 và đầu những năm 1980 với một chuỗi thành công trong giải đấu. ^[91] Trong Giải vô địch cờ vua thế giới năm 1984 , Karpov phải đối mặt với thử thách khó khăn nhất cho đến nay, Garry Kasparov trẻ tuổi đến từ Baku , Azerbaijan thuộc Liên Xô . Trận đấu đã bị hủy bỏ trong hoàn cảnh gây tranh cãi sau 5 tháng và 48 trận với Karpov dẫn trước với 5 thắng 3, nhưng rõ ràng là kiệt sức; nhiều nhà bình luận tin rằng Kasparov, người đã thắng hai trận gần nhất, sẽ thắng nếu trận đấu tiếp tục. Kasparov giành chiến thắng trong trận tái đấu năm 1985. Kasparov và Karpov đã tranh nhau ba trận đấu chặt chẽ hơn nữa vào các năm 1986, 1987 và 1990, Kasparov giành chiến thắng tất cả. ^[92] Kasparov trở thành nhân vật thống trị của cờ vua thế giới từ giữa những năm 1980 cho đến khi nghỉ thi đấu vào năm 2005.

Sự khởi đầu của công nghệ cờ vua

Các chương trình máy tính chơi cờ (sau này được gọi là máy chơi cờ ) bắt đầu xuất hiện vào những năm 1960. Năm 1970, giải đấu cờ vua máy tính lớn đầu tiên , Giải vô địch cờ vua máy tính Bắc Mỹ , được tổ chức, tiếp theo là Giải vô địch cờ vua máy tính thế giới đầu tiên vào năm 1974 . Vào cuối những năm 1970, các máy tính chơi cờ vua chuyên dụng tại nhà như Chess Challenger của Fidelity Electronics đã được bán trên thị trường, cũng như phần mềm để chạy trên máy tính gia đình. Tuy nhiên, tiêu chuẩn tổng thể của cờ vua máy tính còn thấp cho đến những năm 1990.

Các cơ sở trò chơi kết thúc đầu tiên , cung cấp lối chơi hoàn hảo cho các trò chơi kết thúc tương đối đơn giản như vua và ô với vua và giám mục, xuất hiện vào cuối những năm 1970. Điều này đã tạo tiền lệ cho các bộ bàn ăn 6 và 7 mảnh hoàn chỉnh lần lượt ra mắt vào những năm 2000 và 2010. ^[93]

Cơ sở dữ liệu cờ vua thương mại đầu tiên , một bộ sưu tập các trò chơi cờ vua có thể tìm kiếm theo nước đi và vị trí, được giới thiệu bởi công ty ChessBase của Đức vào năm 1987. Cơ sở dữ liệu chứa hàng triệu ván cờ kể từ đó đã có ảnh hưởng sâu sắc đến lý thuyết khai cuộc và các lĩnh vực nghiên cứu cờ vua khác.

Đồng hồ cờ vua kỹ thuật số được phát minh vào năm 1973, mặc dù chúng đã không trở nên phổ biến cho đến những năm 1990. Đồng hồ kỹ thuật số cho phép kiểm soát thời gian liên quan đến gia số và độ trễ và mạnh mẽ hơn, làm cho chúng phù hợp để chơi blitz.

1990 – Hiện tại: Sự nổi lên của máy tính và cờ vua trực tuyến

Công nghệ

Các Internet cho phép một phương tiện mới chơi cờ vua với máy chủ cờ vua cho phép người dùng chơi của người khác từ các bộ phận khác nhau của thế giới trong thời gian thực. Máy chủ đầu tiên như vậy, được gọi là Internet Chess Server hoặc ICS được phát triển tại Đại học Utah vào năm 1992. ICS đã hình thành cơ sở cho máy chủ cờ vua thương mại đầu tiên, Câu lạc bộ cờ vua , được ra mắt vào năm 1995 và cho các máy chủ cờ vua ban đầu khác. chẳng hạn như FICS (Máy chủ cờ vua Internet miễn phí). Kể từ đó, nhiều nền tảng khác đã xuất hiện và cờ vua trực tuyến bắt đầu sánh ngang với cờ vua về mức độ phổ biến. ^[94]^[95] Trong đại dịch COVID-19 năm 2020 , việc cách ly sau đó là cách lyđược áp dụng ở nhiều nơi trên thế giới, kết hợp với sự thành công của chương trình Netflix nổi tiếng The Queen's Gambit và các yếu tố khác như sự phổ biến của các giải đấu trực tuyến (đặc biệt là PogChamps ) và trình phát trực tuyến cờ vua trên Twitch , đã dẫn đến mức độ phổ biến chưa từng có không chỉ đối với trực tuyến cờ vua, nhưng đối với trò chơi cờ vua nói chung; Hiện tượng này đã được các phương tiện truyền thông gọi là sự bùng nổ cờ vua trực tuyến năm 2020. ^[96]^[97]

Cờ vua máy tính cũng đã có những bước tiến lớn. Đến những năm 1990, các công cụ cờ vua có thể liên tục đánh bại hầu hết những người nghiệp dư, và vào năm 1997, Deep Blue đã đánh bại Nhà vô địch thế giới Garry Kasparov trong một trận đấu sáu ván , bắt đầu một kỷ nguyên thống trị của máy tính ở cấp độ cao nhất của cờ vua. Trong những năm 2010, các động cơ có sức mạnh siêu phàm được truy cập miễn phí trên một số nền tảng PC và di động , và phân tích động cơ miễn phí đã trở thành một tính năng phổ biến trên các máy chủ cờ vua internet. Một tác động bất lợi của việc dễ dàng phân tích động cơ trên các thiết bị cầm tay và máy tính cá nhân là sự gia tăng của gian lận máy tính , vốn đã trở thành mối quan tâm lớn trong cả cờ vua và cờ vua trực tuyến. ^[98]

Khi nền tảng trò chơi kết thúc phát triển, chúng bắt đầu cung cấp lối chơi hoàn hảo ở các vị trí trong trò chơi kết thúc mà kết quả lý thuyết trò chơi trước đây chưa được biết đến, chẳng hạn như các vị trí với vua, nữ hoàng và quân tốt chống lại vua và nữ hoàng. Năm 1991, Lewis Stiller xuất bản cơ sở bảng cho các trò chơi kết thúc sáu mảnh được chọn, ^[99]^[100] và đến năm 2005, sau khi xuất bản cơ sở bàn Nalimov , tất cả các vị trí kết thúc sáu mảnh đã được giải quyết. Vào năm 2012, cơ bản Lomonosov đã được xuất bản, giải quyết tất cả các vị trí cuối trò chơi bảy mảnh. ^[101] Việc sử dụng cơ sở bảng giúp nâng cao hiệu suất của các công cụ cờ vua bằng cách cung cấp kết quả chính xác trong một số nhánh phân tích.

Tiến bộ công nghệ đạt được trong những năm 1990 và thế kỷ 21 đã ảnh hưởng đến cách nghiên cứu cờ vua ở mọi cấp độ, cũng như trạng thái của cờ vua như một môn thể thao khán giả .

Trước đây, việc chuẩn bị ở cấp độ chuyên nghiệp đòi hỏi một thư viện cờ vua rộng lớn và một số đăng ký các ấn phẩm như Chess Informant để theo kịp những diễn biến mở đầu và nghiên cứu các ván cờ của đối thủ. Ngày nay, việc chuẩn bị ở cấp độ chuyên nghiệp liên quan đến việc sử dụng cơ sở dữ liệu chứa hàng triệu trò chơi và các công cụ để phân tích các biến thể mở đầu khác nhau và chuẩn bị các tính năng mới. ^[102] Một số tài nguyên học tập trực tuyến cũng có sẵn cho người chơi ở mọi cấp độ, chẳng hạn như các khóa học trực tuyến, huấn luyện chiến thuật và các bài học video. ^[103]

Kể từ cuối những năm 1990, người ta đã có thể theo dõi các sự kiện cờ vua quốc tế lớn trực tuyến, các nước đi của các kỳ thủ được chuyển tiếp theo thời gian thực. Các bảng cảm biến đã được phát triển để cho phép chuyển động tự động. Người chơi cờ vua sẽ thường xuyên chạy động cơ trong khi xem các trận đấu này, cho phép họ nhanh chóng xác định những sai lầm của người chơi và phát hiện các cơ hội chiến thuật. Trong khi trước đây, các nước đi được diễn ra trực tiếp, ngày nay các nhà tổ chức cờ vua thường áp dụng thời gian hoãn nửa giờ như một biện pháp chống gian lận. Vào giữa đến cuối những năm 2010 ─ và đặc biệt là sau sự bùng nổ trực tuyến năm 2020 ─ nó trở nên phổ biến đối với các siêu đại học , chẳng hạn như Hikaru Nakamura và Magnus Carlsen , phát trực tiếp nội dung cờ vua trên các nền tảng nhưCo giật . ^[104]^[105] Cũng sau sự bùng nổ, cờ vua trực tuyến bắt đầu được xem như một môn thể thao điện tử, với các đội thể thao điện tử lần đầu tiên ký hợp đồng với người chơi cờ vào năm 2020. ^[106]

sự phát triển

Cờ vua có tổ chức ngay cả đối với trẻ nhỏ đã trở nên phổ biến. FIDE tổ chức giải vô địch thế giới dành cho lứa tuổi từ 8 tuổi trở xuống. Các giải đấu lớn nhất, về số lượng người chơi, là những giải đấu được tổ chức cho trẻ em. ^[107]

Số lượng các kiện tướng và các chuyên gia cờ vua khác cũng tăng lên trong thời kỳ hiện đại. Kenneth Regan và Guy Haworth đã thực hiện nghiên cứu liên quan đến việc so sánh các lựa chọn nước đi của những người chơi ở các cấp độ khác nhau và từ các thời kỳ khác nhau với việc phân tích các động cơ cờ vua mạnh; họ kết luận rằng sự gia tăng số lượng kiện tướng và xếp hạng Elo cao hơn của những người chơi hàng đầu phản ánh sự gia tăng thực tế trong tiêu chuẩn chơi trung bình, chứ không phải là "lạm phát xếp hạng" hoặc "lạm phát danh hiệu". ^[108]

Cờ vua chuyên nghiệp

Năm 1993, Garry Kasparov và Nigel Short cắt đứt quan hệ với FIDE để tổ chức trận đấu tranh đai của riêng họ và thành lập Hiệp hội cờ vua chuyên nghiệp cạnh tranh (PCA). Từ đó cho đến năm 2006, có hai giải vô địch thế giới đồng thời và vô địch thế giới tương ứng: nhà vô địch PCA hoặc "cổ điển" mở rộng truyền thống Steinitzian, trong đó nhà vô địch hiện tại đóng vai kẻ thách thức trong một loạt trò chơi, và giải còn lại theo thể thức mới của FIDE gồm nhiều các kỳ thủ thi đấu loại trực tiếp lớn để xác định nhà vô địch. Kasparov để mất danh hiệu PCA vào năm 2000 vào tay Vladimir Kramnik của Nga. ^[109]Do tình hình chính trị cờ vua thế giới phức tạp và những khó khăn trong việc xin tài trợ thương mại, Kasparov không bao giờ có thể thách đấu để giành danh hiệu nữa. Mặc dù vậy, anh vẫn tiếp tục thống trị trong các giải đấu cấp cao nhất và vẫn là kỳ thủ được đánh giá cao nhất thế giới cho đến khi nghỉ thi đấu cờ vua vào năm 2005.

Các Chess World Championship 2006 , trong đó Kramnik đánh bại FIDE World Champion Veselin Topalov , thống nhất các tiêu đề và làm Kramnik sự không thể tranh cãi World Chess Champion. ^[110] Vào tháng 9 năm 2007, anh để mất danh hiệu vào tay Viswanathan Anand của Ấn Độ, người đã giành chức vô địch giải đấu tại Thành phố Mexico . Anand bảo vệ danh hiệu của mình trong trận đấu phục thù năm 2008 , ^[111] 2010 và 2012. Năm 2013, Magnus Carlsen của Na Uy đánh bại Anand trong Giải vô địch cờ vua thế giới 2013 . ^[112] Anh đã bảo vệ danh hiệu của mình 3 lần kể từ đó và là nhà đương kim vô địch thế giới.

Kết nối

Nghệ thuật và nhân văn

Vào thời Trung cổ và trong thời kỳ Phục hưng , cờ vua là một phần của văn hóa quý tộc ; nó được sử dụng để dạy chiến lược chiến tranh và được mệnh danh là " Trò chơi của Vua ". ^[113] Gentlemen là "được meanly seene trong vở kịch tại Chestes", cho biết tổng quan ở đầu của Baldassare Castiglione 's The Book of the cận thần (1528, Anh 1561 bởi Sir Thomas Hoby), nhưng cờ vua không phải là một đam mê chính của quý ông. Castiglione giải thích thêm:

Những người chơi cờ cao quý, Đức, c. 1320

Và bạn nói gì với trò chơi ở ngực? Nó thực sự là một kynde trung thực của enterteynmente và phù thủy, quoth Syr Friderick. Nhưng tôi nghĩ rằng đó là một lỗi, bất cứ điều gì xảy ra, khi một người đàn ông có thể theo đuổi nó, vì ai sẽ là người xuất sắc trong trò chơi ngực, tôi tin rằng người đó phải khâm phục nhiều điều về nó, và áp dụng nó bằng rất nhiều nghiên cứu , rằng một người đàn ông có thể đồng ý học hỏi một số scyence cao quý, hoặc bắt buộc bất kỳ vấn đề nào khác của sự nhập khẩu, nhưng cuối cùng thì việc tạo ra tất cả những thứ đó, anh ta không biết gì hơn ngoài một trò chơi. Do đó, tôi tin rằng đã xảy ra một điều rất hiếm gặp, đó là, một điều đáng khen ngợi hơn, sau đó là sự xuất sắc. ^[114]

Một số bộ cờ phức tạp được tầng lớp quý tộc sử dụng ít nhất vẫn tồn tại một phần, chẳng hạn như bộ cờ vua Lewis .

Cờ vua thường được sử dụng như một nền tảng của các bài giảng về đạo đức . Một ví dụ là Liber de moribus hominum et officiis nobilium sive super ludo scacchorum ('Sách về phong tục của đàn ông và nhiệm vụ của quý tộc hay Sách về cờ vua'), được viết bởi một tu sĩ dòng Đa Minh người Ý Jacobus de Cessolis c. 1300 . Cuốn sách này là một trong những cuốn sách phổ biến nhất của thời Trung cổ. ^[115] Tác phẩm đã được dịch sang nhiều ngôn ngữ khác (ấn bản đầu tiên in được xuất bản tại Utrecht năm 1473) và là nền tảng cho William Caxton 's The Game và Playe của Chesse (1474), một trong những cuốn sách đầu tiên in Tiếng Anh. ^[116]Các quân cờ khác nhau được dùng làm phép ẩn dụ cho các hạng người khác nhau, và nhiệm vụ của con người bắt nguồn từ các quy tắc của trò chơi hoặc từ các đặc tính trực quan của các quân cờ: ^[117]

Knyght phải được trang bị cho một con ngựa trong suche wyse mà anh ta đội mũ bảo hiểm theo ý muốn của anh ta và một cái vòi trong tay cầm của anh ta / và coueryd wyth sheld / a swerde và một cây chùy trên lyft syde của anh ta / Cladd wyth an hawberk và những tấm để che dấu vết hằn trên đùi / Bào tử trên gót chân của anh ấy trên tay anh ấy đeo găng tay của anh ấy / những chiếc ngựa của anh ấy đã gãy tốt và dạy và áp dụng để bataylle và couerid với bộ giáp của anh ấy / whan the knyghtes ben maad they ben bayned or bath / đó là dấu hiệu cho thấy rằng họ shold đã dẫn dắt một newe lyf và newe maners / cũng có thể họ đánh thức nữ thần trong những lời cầu nguyện và orysons với thần rằng ngài wylle gyue hem ân sủng rằng họ có thể lấy được thynge đó mà bản chất họ không thể có được / The kynge or prynce gyrdeth a boute them a swerde in signe / that they shold abyde and kepe hym of who they are theyr dispenses and dignyte.^[118]

Được biết đến trong giới giáo sĩ, sinh viên và thương gia, cờ vua đã đi vào nền văn hóa đại chúng của thời Trung cổ. Một ví dụ là bài hát thứ 209 của Carmina Burana từ thế kỷ 13, bắt đầu bằng tên của các quân cờ, Roch, pedites, regina ... ^[119] Tất nhiên, trò chơi cờ, đôi khi, đã không được khuyến khích bởi nhiều tôn giáo khác nhau. chính quyền thời Trung cổ: Do Thái, ^[120] Công giáo và Chính thống . ^[121] Một số chính quyền Hồi giáo đã cấm nó ngay cả gần đây, ví dụ Ruhollah Khomeini vào năm 1979 và Abdul-Aziz ash-Sheikh thậm chí sau đó. ^[122]

Trong Thời đại Khai sáng , cờ vua được xem như một phương tiện để hoàn thiện bản thân. Benjamin Franklin , trong bài báo " The Morals of Chess " (1750), đã viết:

Ván cờ không chỉ đơn thuần là một trò giải trí nhàn hạ; Một số phẩm chất rất có giá trị của tâm trí, hữu ích trong quá trình sống của con người, cần được nó thu nhận và củng cố, để trở thành thói quen sẵn sàng trong mọi trường hợp; vì cuộc sống là một loại Cờ vua, trong đó chúng ta thường có điểm để đạt được, và các đối thủ cạnh tranh hoặc đối thủ, và trong đó có vô số sự kiện tốt và xấu, nghĩa là ở một mức độ nào đó, ảnh hưởng của sự thận trọng. , hoặc mong muốn của nó. Khi chơi Cờ vua, chúng ta có thể học được:
I. Tầm nhìn xa trông rộng một chút về tương lai và xem xét những hậu quả có thể xảy ra với một hành động [...]
II. Phân tích , khảo sát toàn bộ Bàn cờ, hoặc cảnh hành động: - mối quan hệ của một số Quân cờ, và tình huống của chúng [...]
III. Thận trọng , không nên di chuyển quá vội vàng [...] ^[123]

Qua Kính Nhìn : Vua Đỏ đang ngáy. Hình minh họa của Sir John Tenniel .

Vào thế kỷ 19, cờ vua đôi khi bị chỉ trích là lãng phí thời gian. ^[124]^[125]

Cờ vua được dạy cho trẻ em ở các trường học trên khắp thế giới ngày nay. Nhiều trường học tổ chức các câu lạc bộ cờ vua và có nhiều giải đấu học thuật dành riêng cho trẻ em. Các giải đấu được tổ chức thường xuyên ở nhiều quốc gia, được đăng cai tổ chức bởi các tổ chức như Liên đoàn Cờ vua Hoa Kỳ và Tổ chức Cờ vua Học thuật Quốc gia. ^[126]

Cờ vua nhiều lần được mô tả trong nghệ thuật ; các tác phẩm quan trọng trong đó cờ vua đóng một vai trò quan trọng trong phạm vi từ A Game at Chess của Thomas Middleton đến Through the Looking-Glass của Lewis Carroll, đến The Defense của Vladimir Nabokov , đến The Royal Game của Stefan Zweig. Cờ vua xuất hiện trong các bộ phim như Ingmar Bergman's The Seventh Seal và Satyajit Ray's The Chess Players .

Cờ vua cũng có mặt trong văn hóa đại chúng đương thời. Ví dụ: các nhân vật trong Star Trek chơi một phiên bản tương lai của trò chơi có tên là " Federation Tri-Dimensional Chess " ^[127] và " Wizard's Chess " được chơi trong Harry Potter của JK Rowling . ^[128]

toán học

Cấu trúc trò chơi và bản chất của cờ vua có liên quan đến một số nhánh của toán học. Nhiều bài toán tổ hợp và tôpô liên quan đến cờ vua, chẳng hạn như chuyến du hành của các hiệp sĩ và câu đố tám nữ hoàng , đã được biết đến hàng trăm năm nay.

Các nhà toán học Euler , Legendre , de Moivre , và Vandermonde đã nghiên cứu chuyến du hành của hiệp sĩ .

Số vị trí hợp pháp trong cờ vua được ước tính là khoảng 10 ⁴³ , và đã được chứng minh là ít hơn 10 ⁴⁷ , ^[129]^[130] với độ phức tạp của cây trò chơi khoảng 10 ¹²³ . Độ phức tạp của cây trò chơi của cờ vua được Claude Shannon tính toán lần đầu tiên là 10 ¹²⁰ , một con số được gọi là số Shannon . ^[131] Một vị trí trung bình thường có ba mươi đến bốn mươi nước đi có thể, nhưng có thể có ít nhất là 0 (trong trường hợp đối đầu hoặc bế tắc) hoặc (ở một vị trí đã xây dựng) có thể lên tới 218. ^[132]

Năm 1913, Ernst Zermelo sử dụng cờ vua làm cơ sở cho lý thuyết của mình về chiến lược trò chơi, được coi là một trong những tiền thân của lý thuyết trò chơi . ^[133] Định lý Zermelo nói rằng có thể giải được cờ vua , tức là xác định một cách chắc chắn kết quả của một trò chơi được chơi hoàn hảo (hoặc Trắng có thể buộc thắng, hoặc Đen có thể buộc phải thắng, hoặc cả hai bên có thể buộc ít nhất là hòa ). ^[134] Tất nhiên với 10 ⁴³ vị trí hợp pháp trong cờ vua, sẽ mất một thời gian dài không thể tưởng tượng được để tính toán một chiến lược hoàn hảo với bất kỳ công nghệ khả thi nào. ^[135]

Tâm lý học

Có một tài liệu khoa học sâu rộng về tâm lý học cờ vua. ^{[note 5]}^{[note 6]}^[137]^[138]^[139]^[140] Alfred Binet và những người khác đã chỉ ra rằng kiến thức và lời nói, chứ không phải là không gian trực quan, nằm ở cốt lõi của kiến thức chuyên môn. ^[141]^[142] Trong luận án tiến sĩ của mình, Adriaan de Groot đã chỉ ra rằng các bậc thầy cờ vua có thể nhanh chóng nhận thức được các đặc điểm chính của một vị trí. ^[143] Theo de Groot, nhận thức này, được thực hiện bởi nhiều năm thực hành và nghiên cứu, quan trọng hơn khả năng dự đoán các bước di chuyển tuyệt đối. De Groot đã chỉ ra rằng các bậc thầy cờ vua có thể ghi nhớ các vị trí được hiển thị trong vài giây gần như hoàn hảo. Khả năng ghi nhớ không chỉ tính đến kỹ năng chơi cờ, vì các bậc thầy và người mới, khi đối mặt với sự sắp xếp ngẫu nhiên của các quân cờ, có khả năng nhớ lại tương đương (khoảng sáu vị trí trong mỗi trường hợp). Đúng hơn, đó là khả năng nhận ra các mẫu, sau đó được ghi nhớ, điều này giúp phân biệt những người chơi thành thạo với những người mới chơi. Khi vị trí của các quân cờ được lấy từ một trò chơi thực tế, các bậc thầy gần như hoàn toàn thu hồi được vị trí. ^[144]

Nhiều nghiên cứu gần đây đã tập trung vào cờ vua như là sự rèn luyện tinh thần ; vai trò tương ứng của kiến thức và tìm kiếm trước mắt; nghiên cứu hình ảnh não của các bậc thầy và người mới chơi cờ vua; cờ vua bịt mắt ; vai trò của nhân cách và trí thông minh trong kỹ năng chơi cờ vua; khác giới; và các mô hình tính toán của chuyên môn cờ vua. Vai trò của thực hành và tài năng trong sự phát triển của cờ vua và các lĩnh vực chuyên môn khác đã dẫn đến nhiều nghiên cứu gần đây. Ericsson và các đồng nghiệp đã lập luận rằng việc luyện tập có chủ đích là đủ để đạt đến trình độ chuyên môn cao trong cờ vua. ^[145] Nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng các yếu tố khác ngoài thực hành cũng rất quan trọng. Ví dụ, Fernand Gobetvà các đồng nghiệp đã chỉ ra rằng những kỳ thủ khỏe hơn bắt đầu chơi cờ từ khi còn trẻ và các chuyên gia sinh ra ở Bắc bán cầu nhiều khả năng sinh vào cuối mùa đông và đầu mùa xuân. So với dân số chung, người chơi cờ vua có xu hướng không thuận tay phải hơn, mặc dù họ không tìm thấy mối tương quan giữa thuận tay và kỹ năng. ^[146]

Mối quan hệ giữa kỹ năng chơi cờ và trí thông minh đã được thảo luận từ lâu trong văn học và văn hóa đại chúng. Các nghiên cứu hàn lâm về mối quan hệ này có niên đại ít nhất là từ năm 1927. ^[147]^[148] Quan điểm học thuật từ lâu đã bị chia rẽ về mức độ bền chặt của mối quan hệ, vì một số nghiên cứu không tìm thấy mối quan hệ nào và những nghiên cứu khác lại tìm thấy mối quan hệ tương đối mạnh mẽ. ^[148]^[149]

Richard Réti
Ostrauer Morgenzeitung , 1921

	a	b	c	d	e	f	g	h
số 8									số 8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Màu trắng để di chuyển và vẽ

Nghiên cứu kết thúc trò chơi Réti này có thể được giải quyết bằng cách tiến lên theo đường chéo của quân trắng, đưa vua đến cả hai con tốt đồng thời để có thể ngăn chặn con tốt đen hoặc hỗ trợ con tốt trắng trên đường đến quân hậu. ^[150]

Thành phần

Sáng tác cờ vua là nghệ thuật tạo ra các vấn đề trong cờ vua (hay còn gọi là bố cục cờ vua). Người sáng tạo được biết đến như một nhà soạn nhạc cờ vua . ^[151] Có nhiều loại vấn đề về cờ vua; hai điều quan trọng nhất là:

Bạn trực tiếp : Trắng đi trước và đối chiếu Đen trong một số nước đi nhất định, chống lại bất kỳ phòng thủ nào. Chúng thường được gọi là "bạn đời trongn" - ví dụ "bạn đời trong ba người" (một ngườiba động); Các vấn đề hai và ba di chuyển là phổ biến nhất. Những điều này thường liên quan đến các vị trí rất khó xảy ra trong một trò chơi thực tế và nhằm minh họa một chủ đề cụ thể, thường yêu cầu mộtđộng thái phím bất ngờ hoặc phản trực giác. Các chủ đề liên quan đến vấn đề cờ vua đôi khi xuất hiện trong các trò chơi thực tế, khi chúng được gọi là các nước đi "giống vấn đề".^[152]
Nghiên cứu : vấn đề chính thống quy định rằng Trắng để chơi phải thắng hoặc hòa. Phần lớn các nghiên cứu làvị trí cuối trò chơi . ^[153]

Cờ thần tiên là một nhánh của bài toán cờ vua liên quan đến các quy tắc bị thay đổi, chẳng hạn như việc sử dụng các quân cờ hoặc bàn cờ độc đáo, hoặc các quy định bất thường như đối thủ phản xạ .

Các giải đấu về thành phần và giải quyết các vấn đề cờ vua được tổ chức bởi Liên đoàn Thành phần Cờ vua Thế giới , hoạt động hợp tác nhưng độc lập với FIDE. WFCC trao các danh hiệu cho sáng tác và giải quyết các vấn đề cờ vua. ^[154]

Cờ vua trực tuyến

Cờ vua trực tuyến là cờ vua được chơi qua internet, cho phép người chơi đấu với nhau trong thời gian thực. Điều này được thực hiện thông qua việc sử dụng các máy chủ cờ vua trên Internet , các máy chủ này sẽ ghép nối từng người chơi với nhau dựa trên xếp hạng của họ bằng cách sử dụng hệ thống xếp hạng Elo hoặc tương tự. Cờ vua trực tuyến thấy một cành trong tăng trưởng trong thời gian cách ly của đại dịch COVID-19 . ^[155]^[156] Điều này là do cả sự cô lập và sự phổ biến của miniseries Netflix The Queen's Gambit , được phát hành vào tháng 10 năm 2020. ^[155]^[156] Lượt tải xuống ứng dụng Cờ vua trên App Store và Google Play Storetăng 63% sau khi chương trình ra mắt. ^[157] Chess.com đã chứng kiến số lượng đăng ký tài khoản trong tháng 11 nhiều hơn gấp đôi so với những tháng trước đó và số lượng trò chơi được chơi hàng tháng trên Lichess cũng tăng gấp đôi. Ngoài ra còn có sự thay đổi về nhân khẩu học trong số người chơi, với lượng đăng ký nữ trên Chess.com thay đổi từ 22% người chơi mới thành 27% người chơi mới. ^[158] Kiện tướng Maurice Ashley cho biết "Một sự bùng nổ đang diễn ra trong cờ vua như chúng ta chưa từng thấy kể từ thời Bobby Fischer," cho rằng sự phát triển này là do gia tăng mong muốn làm điều gì đó mang tính xây dựng trong đại dịch. ^[159] Giám đốc Chương trình Phụ nữ USCF Jennifer Shahadetuyên bố rằng cờ hoạt động tốt trên internet, vì mảnh không cần phải thiết lập lại và mai mối là hầu như ngay lập tức. ^[160]

Cờ vua máy tính

Ý tưởng tạo ra một cỗ máy chơi cờ có từ thế kỷ 18; khoảng năm 1769, các cờ-chơi automaton gọi là The Turk trở nên nổi tiếng trước khi được tiếp xúc như là một trò lừa bịp . ^[161] Các thử nghiệm nghiêm trọng dựa trên dữ liệu tự động, chẳng hạn như El Ajedrecista , quá phức tạp và hạn chế để hữu ích. Kể từ khi máy tính kỹ thuật số ra đời vào những năm 1950, những người đam mê cờ vua, kỹ sư máy tính và nhà khoa học máy tính đã chế tạo các máy chơi cờ và các chương trình máy tính với mức độ nghiêm túc và thành công ngày càng cao. ^[162] Bài báo đột phá về cờ vua trên máy tính, "Lập trình máy tính để chơi cờ", được xuất bản năm 1950 bởi Shannon.^{[note 7]} Anh ấy viết:

Máy chơi cờ vua là một máy lý tưởng để bắt đầu, vì: (1) vấn đề được xác định rõ ràng cả trong các hoạt động được phép (các nước đi) và trong mục tiêu cuối cùng (kiểm tra); (2) nó không đơn giản đến mức tầm thường cũng không quá khó để có giải pháp thỏa đáng; (3) cờ vua thường được coi là đòi hỏi "tư duy" để chơi khéo léo; một giải pháp cho vấn đề này sẽ buộc chúng ta phải thừa nhận khả năng tồn tại của một tư duy máy móc hóa hoặc hạn chế hơn nữa khái niệm "tư duy" của chúng ta; (4) cấu trúc rời rạc của cờ vua rất phù hợp với bản chất kỹ thuật số của máy tính hiện đại. ^[164]

Máy tính chơi cờ vua những năm 1990

Các ACM (ACM) đã tổ chức các giải đấu cờ vua lớn đầu tiên cho máy tính, các khu vực Bắc Mỹ máy tính Chess Championship , vào tháng Chín năm 1970. CỜ 3.0 , một chương trình cờ vua từ Đại học Northwestern , đoạt chức vô địch. Ngày nay, các chương trình cờ vua cạnh tranh trong Giải Vô địch Cờ vua Máy tính Thế giới , được tổ chức hàng năm từ năm 1974. Ban đầu chỉ được coi là sự tò mò, nhưng các chương trình chơi cờ hay nhất đã trở nên vô cùng mạnh mẽ. Năm 1997, một máy tính lần đầu tiên thắng một trận đấu cờ vua sử dụng các điều khiển thời gian cổ điển chống lại một đương kim vô địch thế giới: Deep Blue của IBM đánh bại Garry Kasparov3½ – 2½ (nó ghi được hai trận thắng, một trận thua và ba trận hòa ). ^[165]^[166] Tuy nhiên, trận đấu đã gây tranh cãi , ^[167] và máy tính sẽ chỉ thắng một trận đấu như vậy một lần nữa vào năm 2006 .

Năm 2009, một chiếc điện thoại di động đã giành chiến thắng trong giải đấu hạng 6 với xếp hạng hiệu suất là 2898: Cờ vua Hiarcs 13 chạy trên điện thoại di động HTC Touch HD đã vô địch giải Copa Mercosur với chín trận thắng và một trận hòa. ^[168] Các chương trình cờ vua tốt nhất hiện nay có thể liên tục đánh bại những kỳ thủ mạnh nhất của con người, đến mức mà các trận đấu giữa con người và máy tính không còn thu hút sự quan tâm của những người chơi cờ hoặc giới truyền thông. ^[169]

Với cơ sở dữ liệu khổng lồ về các trận đấu trong quá khứ và khả năng phân tích cao, máy tính có thể giúp người chơi học cờ và chuẩn bị cho các trận đấu. Máy chủ Internet Chess cho phép mọi người tìm và chơi đối thủ trên toàn thế giới. Sự hiện diện của máy tính và các công cụ liên lạc hiện đại đã làm dấy lên những lo ngại về gian lận trong các trận đấu, đáng chú ý nhất là " tranh cãi trong phòng tắm " trong Giải vô địch thế giới năm 2006. ^[170]

Các biến thể

Có hơn hai nghìn biến thể cờ vua được xuất bản, các trò chơi có quy tắc tương tự nhưng khác nhau. ^[171] Hầu hết chúng đều có nguồn gốc tương đối gần đây. ^[172] Chúng bao gồm:

tiền thân trực tiếp của cờ vua, chẳng hạn như chaturanga và shatranj ;
các trò chơi truyền thống của quốc gia hoặc khu vực có chung tổ tiên với cờ phương Tây như xiangqi , shogi , janggi , makruk , sittuyin và shatar ;
các biến thể hiện đại sử dụng các quy tắc khác nhau (ví dụ: Cờ thua hoặc Cờ vua960 ^{[chú thích 8]} ), các lực lượng khác nhau (ví dụ Cờ vua của Dunsany ), các quân không chuẩn (ví dụ Grand Chess ) và hình học bàn cờ khác nhau (ví dụ cờ lục giác hoặc cờ Vô hạn );

Trong bối cảnh cờ biến thể, thường xuyên (tức là FIDE) cờ vua thường được gọi là cờ Tây , cờ vua quốc tế , cờ vua chính thống , orthochess , và cờ cổ điển . ^[174]^[175]

Xem thêm

Bàn cờ công cộng ở Jardin du Luxembourg , Paris

Thuật ngữ cờ vua
Danh sách những người chơi cờ
Danh sách các trò chơi cờ vua đáng chú ý
Danh sách các giải đấu cờ vua mạnh
Danh sách các giải vô địch cờ vua thế giới

Ghi chú

^ Quy tắc năm mươi nước đi không được áp dụng tại FICGS. ^[6]
^ Danh sách FIDE hiện tại về những kỳ thủ hàng đầu với danh hiệu của họ được trực tuyến tại "Những kỳ thủ cờ vua hàng đầu" . FIDE . Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2020 .
^ Vào thời điểm đó, từ tiếng Tây Ban Nha sẽ được viết là axedrez . Tiếng Tây Ban Nha "x" được phát âm thành "sh" trong tiếng Anh, như ngày nay "x" trong tiếng Bồ Đào Nha vẫn còn. Cách viết của ajedrez đã thay đổi sau khi tiếng Tây Ban Nha mất âm "sh" .
^ Điều này được ghi trong The Encyclopaedia of Chess (1970, p. 223) của Anne Sunnucks , nhưng bị Edward Winter (nhà sử học cờ vua) phản bác trong các Ghi chú cờ 5144 và 5152 của ông .
^ Một cuộc khảo sát được đưa ra trong Mark Jeays, "Một cuộc khảo sát ngắn gọn về các nghiên cứu tâm lý của cờ vua" .
^ Cờ vua thậm chí còn được gọi là " drosophila " của cácnghiên cứu tâm lý học nhận thức và trí tuệ nhân tạo ( AI ), bởi vì nó đại diện cho lĩnh vực mà hiệu suất của các chuyên gia đã được nghiên cứu và đo lường kỹ lưỡng nhất. ^[136]
^ Alan Turing đã thực hiện một nỗ lực vào năm 1953.^[163]
^ Năm 2008, FIDE đã thêm các quy tắc của Chess960 vào phụ lục của Sổ tay. ^[173] Phần này hiện được phân loại theo "Hướng dẫn",^[1] chỉ ra rằng các quy tắc được trình bày không có trọng lượng của luật FIDE.

Người giới thiệu

^ a b c d e f g h i "Fide Luật Cờ vua có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2018" . FIDE . Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2020 .
^ Liên đoàn cờ vua Hoa Kỳ. (2003). Luật chơi cờ vua chính thức của Liên đoàn Cờ vua Hoa Kỳ . Just, Tim., Burg, Daniel B. (xuất bản lần thứ 5). Newyork. ISBN 0-8129-3559-4. OCLC 52859422 .
^ Burgess (2000), tr. 481
^ David Brine Pritchard (6 tháng 11 năm 2008) [1950]. Cách Chơi Cờ Vua Đúng Cách . Cập nhật bởi Richard James (biên tập sửa đổi năm 2008). Đúng cách. ISBN 978-0-7160-2199-5.
^ Jack Peters (18 tháng 5 năm 2001). "Tại sao các Kiện tướng Hiếm gặp Checkmate" . Thời báo Los Angeles . Truy cập ngày 3 tháng 12 năm 2020 .
^ "50 quy tắc di chuyển" . FICGS. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 2 năm 2010 . Truy cập ngày 1 tháng 12 năm 2009 .
^ Xem đoạn "C. Ký hiệu đại số" trong FIDE Laws of Chess^[1]
^ Hooper & Whyld (1992), tr. 92
^ FIDE - Các tổ chức liên kết
^ "Hiệp hội các Liên đoàn Thể thao Quốc tế được IOC công nhận" . Ủy ban Olympic quốc tế . Truy cập ngày 14 tháng 1 năm 2021 .
^ “Thần đồng người Na Uy Magnus Carlsen là nhà vô địch cờ vua mới” . Đài BBC. 22 tháng 11 năm 2013. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 11 năm 2013 . Truy cập ngày 22 tháng 11 năm 2013 .
^ "Giải vô địch thế giới nữ 2020 - Ju thắng tiebreak" . cờ vua.com . Ngày 24 tháng 1 năm 2020 . Truy cập ngày 26 tháng 2 năm 2020 .
^ "Carlsen với thành tích dẫn đầu kỷ lục" . Tin tức về ChessBase. Ngày 1 tháng 1 năm 2013. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 1 năm 2013 . Truy cập ngày 16 tháng 1 năm 2013 .
^ a b c "Sổ tay FIDE" . FIDE . Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2020 .
^ Phần "01. Quy định chức danh quốc tế (Ủy ban chứng nhận)" trong Sổ tay FIDE^[14]
^ Mục "06. Quy định về Chức danh Trọng tài viên" trong Sổ tay FIDE^[14]
^ Mục "07. Quy định về Chức danh của Giảng viên" trong Sổ tay FIDE^[14]
^ Murray (1913), tr. 25
^ a b Hooper, David ; Whyld, Kenneth (1992). Cuốn sách Oxford Companion to Chess . Nhà xuất bản Đại học Oxford. p. 229. ISBN 978-0-19-866164-1.
^ Susan Polgar , Hồ sơ Cờ vua Đặc biệt Lưu trữ ngày 10 tháng 2 năm 2012 tại Wayback Machine (ngày 11 tháng 2 năm 2008). Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2009.
^ "Bộ sưu tập cờ và bản nháp - Koninklijke Bibliotheek" . kb.nl . Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 6 năm 2015.
^ Hooper, David ; Whyld, Kenneth (1992). Cuốn sách Oxford Companion to Chess (2 ed.). Nhà xuất bản Đại học Oxford. trang 461 –480. ISBN 0-19-280049-3.
^ Tamburro (2010), tr. 18
^ Tarrasch (1987)
^ Evans (1958), tr. 175
^ Harding (2003), trang 32–151
^ Hooper & Whyld (1992), tr. 86
^ Silman (1998), trang 202–05
^ Emms (2004), tr. 90.
^ Harding (2003), trang 8ff
^ a b Harding (2003), trang 70ff
^ Burgess, Nunn, & Emms (2004), trang 14–15
^ "Siegbert Tarrasch vs. Max Euwe, Bad Pistyan it, CZE 1922" . Chessgames.com . Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 1 năm 2009.
^ Harding (2003), trang 1–7
^ Lasker (1934), tr. 73
^ Watson (1998), tr. 163ff
^ Harding (2003), trang 138ff
^ Evans (1958), trang 22–67
^ Harding (2003), trang 187ff
^ Panaino, Antonio (1999). La novella degli scacchi e della tavola reale . Milano: Mimesis. ISBN 88-87231-26-5.
^ Andreas Bock-Raming, Ban chơi trò chơi trong cờ vua Ấn Độ và các trò chơi trên bàn liên quan: một cuộc điều tra thuật ngữ, Nghiên cứu trò chơi trên bàn 2, 1999
^ Warner (2000), trang 381
^ Murray (1913), trang 169-174
^ Trautmann (2015), trang 117
^ Mark (1996), trang 138
^ Fine (2015), trang 3
^ Leibs (2004), tr. 92
^ Murray (1913), trang 26-27, 51-52
^ "Một đánh giá quan trọng về:" Sự khởi đầu của Cờ vua " " . Jean-Louis Cazaux. Ngày 8 tháng 8 năm 2012.
^ "Ashtapada" . Jean-Louis Cazaux. Ngày 25 tháng 7 năm 2005 . Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2013 .
^ Murray (1913), tr. 163
^ Harper, Douglas; Dan McCormack. "Từ điển Từ nguyên Trực tuyến" . Truy cập ngày 2 tháng 5 năm 2020 .
^ Peter Banaschak, Sự thật về nguồn gốc của cờ tướng (Xiangqi), Hội nghị chuyên đề lần thứ 4 của Sáng kiến Gruppe Königstein, Wiesbaden, tháng 8 năm 1997
^ Png Hau Cheng, Jim (2016). Hiểu về Voi, Phần 1: Lịch sử của Xiangqi . Thành phố New Taipei. ISBN 978-957-43-3998-3.
^ Li (1998)
^ Banaschak, Peter. "Một câu chuyện được kể nhiều không nhất thiết là sự thật: một đánh giá phê bình về Phả hệ cờ vua của David H. Li " . Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 5 năm 2013.
^ Cazaux, Jean-Louis; Knowlton, Rick (2017). Một thế giới cờ vua, sự phát triển và biến đổi của nó qua các thế kỷ và nền văn minh . McFarland. trang 334–353 (Nguồn gốc của cờ vua, tiếp cận câu hỏi từ nhiều góc độ). ISBN 9-780786-494279.
^ Freeman Fahid, Deborah (2018). Cờ vua và các trò chơi khác từ Vùng đất Hồi giáo . Luân Đôn: Thames & Hudson. ISBN 978-0-500-97092-8.
^ Hooper & Whyld (1992), trang 173–75
^ Murray (1913), trang 457-459
^ Murray (1913), tr. 777
^ Davidson (1949), trang 13–17
^ a b Calvo, Ricardo (1998). "Valencia Tây Ban Nha: Cái nôi của Cờ vua Châu Âu" (PDF) . Bản gốc lưu trữ (PDF) vào ngày 30 tháng 1 năm 2016 . Truy cập ngày 3 tháng 3 năm 2015 .
^ Yalom (2004)
^ Weissberger (2004), trang 152ff
^ "Louis Charles Mahe De La Bourdonnais" . Chessgames.com . Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 12 năm 2008 . Truy cập ngày 26 tháng 11 năm 2008 .
^ Metzner (1998)
^ Bird, Henry Edward (January 2004). Chess History and Reminiscences (10 ed.). Gutenberg. Archived from the original on 24 September 2009. Retrieved 26 November 2008.
^ David Shenk (2007). The Immortal Game: A History of Chess. Knopf Doubleday. p. 99.
^ Landsberger, Kurt William Steinitz, Chess Champion McFarland & Company 1992 ISBN 0-89950-758-1
^ René Gralla (19 November 2006). "XiangQi – an alternate to Western Chess". ChessBase.com. Archived from the original on 4 June 2011.
^ Gralla, René (2 January 2005). "Kramnik plays Makruk Thai". The Chess Variant Pages. Archived from the original on 6 June 2011. Retrieved 12 December 2010.
^ "London Chess Club". Chessgames.com. Archived from the original on 25 December 2008. Retrieved 26 November 2008.
^ Parr, Larry. "London, 1851". World Chess Network. Archived from the original on 4 October 2003. Retrieved 26 November 2008.
^ Hartston (1985), p. 36
^ Burgess, Nunn, & Emms (2004) p. 14
^ Shibut (2004)
^ Kasparov (2003a), p. 6
^ Kasparov (2003a), p. 11
^ Kasparov (1983a), p. 117
^ "Vera Menchik". Chessgames.com. Archived from the original on 26 October 2008. Retrieved 26 November 2008.
^ Kasparov (1983b), p. 9
^ Hooper & Whyld (1992), p. 178
^ Hudson, Michael Andrew (2013). Storming Fortresses: A Political History Of Chess In The Soviet Union, 1917-1948 (Thesis). UC Santa Cruz.
^ Kasparov (2003b), pp. 7–8
^ Kasparov (2003b), p. 7
^ Pete (Pete). "The 12 Most Interesting Chess Players Ever". Chess.com. Retrieved 19 April 2021.
^ Kasparov (2004a), pp. 5–6; Kasparov (2003b), p. 8
^ Kasparov (2004b), pp. 5–6
^ Kasparov (2003a), p. 8
^ Kasparov (2004b), pp. 5–6; Kasparov (2006), pp. 5–6
^ Keene (1993), p. 16
^ "Endgame tablebases: A short history". ChessBase News. 16 March 2018. Retrieved 19 April 2021.
^ McClain, Dylan Loeb (14 March 2010). "Wherever You Are, a Game Is Just a Point and Click Away". The New York Times. Retrieved 10 January 2021.
^ Thomson, Adam (7 October 2015). "Internet helps to speed up growth of chess around the world". Financial Times. Retrieved 22 April 2021.
^ "'It's electrifying': chess world hails Queen's Gambit-fuelled boom". the Guardian. 29 November 2020. Retrieved 19 April 2021.
^ Dottle, Rachael. "The Chess Boom Goes Digital After 'The Queen's Gambit'". Bloomberg.com. Retrieved 19 April 2021.
^ Team (CHESScom), Chess com. "About Online Chess Cheating". Chess.com. Retrieved 20 April 2021.
^ Stiller, pp. 68-113
^ See also: L. B. Stiller (1991). "Some Results from a Massively Parallel Retrograde Analysis". ICCA Journal.
^ Convekta Ltd. "Lomonosov Endgame Tablebases".
^ Campitelli, Guillermo. "How computers changed chess". The Conversation. Retrieved 24 April 2021.
^ "Big Techday 9 - TNG Technology Consulting - Modern Chess Preparation – The Role of Computers in professional Chess". media.techcast.cloud. Retrieved 27 April 2021.
^ Brookwell, Ilya. "Chess is taking over the online video game world – and both are changing from this unlikely pairing". The Conversation. Retrieved 26 April 2021.
^ "The Big Story". Protocol — The people, power and politics of tech. 23 February 2021. Retrieved 20 April 2021.
^ Statt, Nick (27 August 2020). "Esports giant TSM signs Hikaru Nakamura, its first pro chess player". The Verge. Retrieved 20 April 2021.
^ "SuperNationals VI is the Largest Rated Tourney Ever", Chess Life Online, 13 May 2017, retrieved 8 May 2018
^ Regan, Kenneth; Haworth, Guy (4 August 2011). "Intrinsic Chess Ratings". Proceedings of the AAAI Conference on Artificial Intelligence. 25 (1). ISSN 2374-3468.
^ "Kramnik beats Kasparov, 2000". CNN. 2 November 2000. Archived from the original on 28 January 2006. Retrieved 4 September 2010.
^ "Vladimir Kramnik". Chessgames.com. Archived from the original on 22 December 2008. Retrieved 26 November 2008.
^ "Viswanathan Anand regains world chess title". Reuters. 30 September 2007. Archived from the original on 26 December 2007. Retrieved 13 December 2007.
^ Doggers, Peter (22 November 2013). "Magnus Carlsen World Champion of Chess". ChessVibes. Archived from the original on 4 February 2014. Retrieved 13 January 2014.
^ Vale (2001), pp. 170–99
^ Count Bladessar Castilio (1900) [1561]. Walter Raleigh (ed.). The Second Book of the Courtier. Translated by Sir Thomas Hoby. London: David Nutt. Archived from the original on 18 August 2000. Retrieved 7 May 2010.
^ Olmert (1996), p. 127
^ The Introduction of Printing into England and the Early Work of the Press: The First Book printed in English Archived 25 December 2006 at the Wayback Machine, from The Cambridge History of English and American Literature, Vol II. (1907) Online at bartleby.com. Retrieved 12 December 2006.
^ Adams (2006)
^ Caxton, William (January 2004). The Game and Playe of the Chesse. Project Gutenberg. Archived from the original on 24 September 2009. Retrieved 20 May 2010.
^ "Carmina potoria". Bibliotheca Augustana. Archived from the original on 29 December 2007. Retrieved 26 November 2008.
^ Joseph Jacobs, A. Porter, "CHESS," The Jewish Encyclopedia
^ Murray (1913), pp. 166-7, p. 410
^ Shaheen, Kareem (21 January 2016). "Chess forbidden in Islam, rules Saudi mufti, but issue not black and white". The Guardian. Archived from the original on 13 February 2016. Retrieved 1 April 2019.
^ Franklin (1779)
^ Thompson, Clive (22 May 2014). "Why Chess Will Destroy Your Mind". Medium. Archived from the original on 1 September 2017.
^ "That Time When People Thought Playing Chess Would Make You Violent". Archived from the original on 24 March 2017.
^ "National Scholastic Chess Foundation". Archived from the original on 30 December 2009. Retrieved 30 December 2009.
^ Kraaijeveld (2000). "Origin of chess–a phylogenetic perspective" (PDF). Board Games Studies. 3: 39–50.
^ Ruthann Mayes-Elma (2006). Females and Harry Potter: Not All that Empowering. Rowman & Littlefield. pp. 95–. ISBN 978-0-7425-3779-8.
^ John Tromp (2010). "John's Chess Playground". Archived from the original on 5 March 2019. Retrieved 7 February 2019.
^ Chinchalkar, S. (1996). An Upper Bound for the Number of Reachable Positions. ICCA Journal, Vol. 19, No. 3, pp. 181–83.
^ Chess. Archived 6 December 2006 at the Wayback Machine Mathworld.Wolfram.com. Retrieved 5 December 2006.
^ "The biggest Number of simultaneous possible legal Moves". ChessBox.de. Archived from the original on 13 June 2007.
^ Zermelo, Ernst (1913), Uber eine Anwendung der Mengenlehre auf die Theorie des Schachspiels, Proceedings of the Fifth International Congress of Mathematicians 2, 501–04. Cited from Eichhorn, Christoph: Der Beginn der Formalen Spieltheorie: Zermelo (1913), Uni-Muenchen.de Archived 12 June 2007 at the Wayback Machine. Retrieved 23 March 2007.
^ "Fundamentals". gap-system.org. Archived from the original on 7 June 2011.
^ "Games". Encyclopedia of Computer Science and Technology: Volume 8. CRC Press. 1977. p. 394. ISBN 978-0-8247-2258-6.
^ Grabner, Stern, & Neubauer (2007) pp. 398–420
^ De Groot & Gobet (1996)
^ Gobet, de Voogt, & Retschitzki (2004)
^ Holding (1985)
^ Saariluoma (1995)
^ Binet (1894)
^ Robbins (1996), pp. 83–93
^ de Groot (1946)
^ Richards J. Heuer Jr. Psychology of Intelligence Analysis Center for the Study of Intelligence, Central Intelligence Agency 1999 (see Chapter 3 Archived 12 September 2007 at the Wayback Machine).
^ Ericsson, K.A., Krampe, R. Th., & Tesch-Römer, C. (1993). "The role of deliberate practice in the acquisition of expert performance" (PDF). Archived from the original (PDF) on 12 May 2006. (1.25 MB) Psychological Review, 100, 363–406. Retrieved 21 March 2017.
^ Gobet, F. & Chassy, P. (in press). "Season of birth and chess expertise" (PDF). Archived (PDF) from the original on 18 July 2011. (65.8 KB) Journal of Biosocial Science.
Gobet, F. & Campitelli, G. (2007). "The role of domain-specific practice, handedness and starting age in chess" (PDF). Archived (PDF) from the original on 8 August 2007. (196 KB) Developmental Psychology, 43, 159–72. Both retrieved 2007-07-15.
^ Djakow, I. N., Petrowski, N. W., & Rudik, P. A. (1927). Psychologie des schachspiels.
^ a b Burgoyne, Alexander P.; Sala, Giovanni; Gobet, Fernand; MacNamara, Brooke N.; Campitelli, Guillermo; Hambrick, David Z. (1 November 2016). "The relationship between cognitive ability and chess skill: A comprehensive meta-analysis" (PDF). Intelligence. 59: 72–83. doi:10.1016/j.intell.2016.08.002. ISSN 0160-2896.
^ Campitelli, Guillermo; Gobet, Fernand (5 October 2011). "Deliberate Practice: Necessary But Not Sufficient". Current Directions in Psychological Science. 20 (5): 280–285. doi:10.1177/0963721411421922. S2CID 145572294.
^ de la Villa (2008), pp. 179–80
^ Howard (1961)
^ Hooper & Whyld (1992), p. 110
^ Hooper & Whyld (1992), pp. 400–01
^ Weenink (1926)
^ a b Ruiter, Chananya De (16 November 2020). "The Queen's Gambit And A Rise In Online Chess Playing". Tatler Thailand. Retrieved 10 January 2021.
^ a b Jibilian, Isabella. "Netflix's hit show 'The Queen's Gambit' inspired a chess surge — but now Chess.com is seeing a surge in cheating, too". Business Insider. Retrieved 10 January 2021.
^ Howell, Toby. "Netflix's 'The Queen's Gambit' is Causing a Surge in Online Chess Play". Morning Brew. Retrieved 10 January 2021.
^ Settembre, Jeanette (9 November 2020). "Online chess classes see record interest amid pandemic, and after release of Netflix's 'The Queen's Gambit'". Fox News. Retrieved 10 January 2021.
^ Rothman, David. "Online chess makes its biggest move". www.cbsnews.com. Retrieved 10 January 2021.
^ Robertson, Noah (20 August 2020). "Online chess is thriving, a calming constant in a chaotic year". Christian Science Monitor. Retrieved 10 January 2021.
^ Levitt (2000)
^ Hsu, F.H. (2004). Behind Deep Blue: Building the Computer that Defeated the World Chess Champion, Princeton University Press. ISBN 978-0-691-11818-5
^ Alan Turing. "Digital computers applied to games". University of Southampton and King's College Cambridge. Archived from the original on 9 May 2008.
^ Shannon, Claude E. XXII. Programming a Computer for Playing Chess. Philosophical Magazine, Ser. 7, Vol. 41, No. 314 – March 1950. Available online at "computerhistory.org" (PDF). Archived from the original (PDF) on 6 July 2010. (175 KB) Retrieved 6 December 2006.
^ Hsu (2002), pp. 295–96
^ Deep Blue – Kasparov Match Archived 2 March 2010 at the Wayback Machine. research.ibm.com. Retrieved 30 November 2006.
^ Finley, Klint (28 September 2012). "Did a Computer Bug Help Deep Blue Beat Kasparov?". Wired. Archived from the original on 15 May 2018. Retrieved 14 May 2018.
^ "Hiarcs 13 wins Copa Mercosur". The Week in Chess. Archived from the original on 30 September 2011. Retrieved 4 September 2010.
^ "20 Years Later, Humans Still No Match For Computers On The Chessboard". NPR.org. Retrieved 11 March 2021.
^ McClain, Dylan Loeb (8 August 2006). "Cheating Accusations in Mental Sports, Too". The New York Times. Archived from the original on 5 December 2011. Retrieved 28 August 2010.
^ Pritchard (2000), p. 8
^ Pritchard details 1,450 of them in Pritchard, D.B. (1994). The Encyclopedia of Chess Variants. Games & Puzzles Publications. ISBN 978-0-9524142-0-9. "Of these, about half date from between 700 and 1970 (1,200 years!), half from the last quarter of the twentieth century." Parlett (1999), p. 312
^ From laws history page of the CCA "FIDE Laws of Chess - coming into force on 1 July 2009" (PDF). CCA - Chess Arbiters’ Association. Retrieved 5 July 2020.
^ "Western culture regards Chess as a particular game with a particular set of rules governed by an international authority (FIDE – the Fédération Internationale des Echecs). Variously known as International Chess, World Chess, Orthochess, and so on, [...]" Parlett (1999), p. 276
^ Schmittberger, R. Wayne (1992). New Rules for Classic Games. John Wiley & Sons Inc. p. 186. ISBN 978-0-471-53621-5. The form of chess most people know – which is sometimes referred to as Western chess, orthodox chess, or orthochess – is itself just one of many that have been played throughout history.

Bibliography

Adams, Jenny (2006). Power Play: The Literature and Politics of Chess in the Late Middle Ages. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-3944-7. OCLC 238812746.
Binet, A. (1894). Psychologie des grands calculateurs et joueurs d'échecs (in French). Paris: Hachette. OCLC 287413777.
Bird, Henry Edward (2008) [First published 1893]. Chess History and Reminiscences. Forgotten Books. ISBN 978-1-60620-897-7.
Graham Burgess (2000). The Mammoth Book of Chess. New York: Carroll & Graf. ISBN 978-0-7867-0725-6.
Burgess, Graham; Nunn, John; Emms, John (2004). The Mammoth Book of the World's Greatest Chess Games (2nd ed.). New York: Carroll & Graf. ISBN 978-0-7867-1411-7.
Davidson, Henry A. (1949). A Short History of Chess. New York: D. McKay Co. ISBN 978-0-679-14550-9. OCLC 17340178.
de Groot; Adriaan D. (1965) [1946 (first Dutch ed.)]. Thought and Choice in Chess (English ed.). The Hague: Mouton. OCLC 4988227.
de Groot, Adriaan D.; Gobet, Fernand (1996). Perception and Memory in Chess: Heuristics of the Professional Eye. Assen, NL: Van Gorcum. ISBN 978-90-232-2949-0.
de la Villa, Jesús (2008). 100 Endgames You Must Know. New in Chess. ISBN 978-90-5691-244-4.
Emms, John (2004). Starting Out: Minor Piece Endgames. London: Everyman Chess. ISBN 978-1857443592.
Evans, Larry (1958). New Ideas in Chess. New York: Pitman (1984 Dover edition). ISBN 978-0-486-28305-0.
Fine, Gary Alan (2015). Players and Pawns. United Kingdom: University of Chicago Press. ISBN 9780226265032.
Franklin, Benjamin (2003) [1779]. A Benjamin Franklin Reader. New York: Simon & Schuster. p. 289. ISBN 978-0-7432-5782-4. Retrieved 12 December 2010.
Gobet, Fernand; de Voogt, Alex; Retschitzki, Jean (2004). Moves in Mind: The Psychology of Board Games. Hove, UK: Psychology Press. ISBN 978-1-84169-336-1. OCLC 53962630.
Grabner, RH; Stern, E; Neubauer, AC (March 2007). "Individual differences in chess expertise: A psychometric investigation". Acta Psychologica. 124 (3): 398–420. doi:10.1016/j.actpsy.2006.07.008. PMID 16942740.
Harding, Tim (2003). Better Chess for Average Players. New York: Courier Dover Publications. ISBN 978-0-486-29029-4. OCLC 33166445.
Hartston, William R. (1985). The Kings of Chess. New York: Pavilion Books. ISBN 978-0-06-015358-8.
Holding, Dennis (1985). The Psychology of Chess Skill. Hillsdale, NJ: Erlbaum. ISBN 978-0-89859-575-8. OCLC 11866227.
Hooper, David; Whyld, Kenneth (1992). The Oxford Companion to Chess, Second edition. Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-866164-1. OCLC 25508610.
Howard, Kenneth S (1961). How to Solve Chess Problems. New York: Courier Dover Publications. ISBN 978-0-486-20748-3.
Feng-Hsiung Hsu (2002). Behind Deep Blue: Building the Computer that Defeated the World Chess Champion. Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-09065-8. OCLC 50582855.
Kasparov, Garry (2003a). My Great Predecessors, part I. London; Guilford, CT: Everyman Chess. ISBN 978-1-85744-330-1. OCLC 223602528.
Kasparov, Garry (2003b). My Great Predecessors, part II. London; Guilford, CT: Everyman Chess. ISBN 978-1-85744-342-4. OCLC 223906486.
Kasparov, Garry (2004a). My Great Predecessors, part III. London; Guilford, CT: Everyman Chess. ISBN 978-1-85744-371-4. OCLC 52949851.
Kasparov, Garry (2004b). My Great Predecessors, part IV. London; Guilford, CT: Everyman Chess. ISBN 978-1-85744-395-0. OCLC 52949851.
Kasparov, Garry (2006). My Great Predecessors, part V. London; Guilford, CT: Everyman Chess. ISBN 978-1-85744-404-9. OCLC 52949851.
Keene, Raymond (1993). Gary Kasparov's Best Games. London: B.T. Batsford. ISBN 978-0-7134-7296-7. OCLC 29386838.
Lasker, Emanuel (1934). Lasker's Chess Primer. London: Billings (1988 reprint). ISBN 978-0-7134-6241-8.
Leibs, Andrew (2004). Sports and Games of the Renaissance. Westport, CT: Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-32772-8.
Levitt, Gerald M. (2000). The Turk, Chess Automaton. Jefferson, NC: McFarland & Company. ISBN 978-0-7864-0778-1. OCLC 226148928.
Li, David H. (1998). The Genealogy of Chess. Bethesda, MD: Premier. ISBN 978-0-9637852-2-0. OCLC 39281682.
Mark, Michael (2007). Ancient Board Games in Perspective: The Beginnings of Chess. United Kingdom: British Museum Press. ISBN 9780714111537.
Metzner, Paul (1998). Crescendo of the Virtuoso: Spectacle, Skill, and Self-Promotion in Paris during the Age of Revolution. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-20684-7. OCLC 185289629.
Murray, H.J.R. (1913). A History of Chess. Northampton, Mass.: Benjamin Press (originally published by Oxford University Press). ISBN 978-0-936317-01-4. OCLC 13472872.
Olmert, Michael (1996). Milton's Teeth and Ovid's Umbrella: Curiouser & Curiouser Adventures in History. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-684-80164-3.
Parlett, David (1999). The Oxford History of Board Games. Oxford University Press Inc. ISBN 978-0-19-212998-7.
Pritchard, David (2000). Popular Chess Variants. London: Batsford Chess Books. ISBN 978-0-7134-8578-3. OCLC 44275285.
Robbins, T.W.; Anderson, E.J.; Barker, D.R.; Bradley, A.C.; Fearnyhough, C.; Henson, R.; Hudson, S.R.; Baddeley, A.D. (1996). "Working Memory in Chess" (PDF). Memory & Cognition. 24 (1): 83–93. doi:10.3758/BF03197274. PMID 8822160. S2CID 14009447. Archived from the original (PDF) on 25 March 2009. Retrieved 28 June 2007.
Saariluoma, Pertti (1995). Chess Players' Thinking: A Cognitive Psychological Approach. New York: Routledge. ISBN 978-0-415-12079-1.
Silman, Jeremy (1998). The Complete Book of Chess Strategy. Los Angeles: Silman-James Press. ISBN 978-1-890085-01-8.
Shibut, Macon (2004). Paul Morphy and the Evolution of Chess Theory. New York: Courier Dover Publications. ISBN 978-0-486-43574-9. OCLC 55639730.
Steinitz, William; Landsberger, Kurt (2002). The Steinitz Papers: Letters and Documents of the First World Chess Champion. Jefferson, NC: McFarland & Company. ISBN 978-0-7864-1193-1. OCLC 48550929.
Tamburro, Pete (September 2010). "Challenging the Ruy Lopez". Chess Life: 18–21.
Tarrasch, Siegbert (1987). The Game of Chess. New York: Courier Dover Publications. ISBN 978-0-486-25447-0. OCLC 15631832.
Trautmann, Thomas (2015). Elephants and Kings: An Environmental History. United States: University of Chicago Press. ISBN 9780226264530.
Vale, Malcolm (2001). The Princely Court: Medieval Courts and Culture in North-West Europe, 1270–1380. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-926993-8. OCLC 47049906.
Verwer, Renzo (2010). Bobby Fischer for Beginners. Alkmaar: New in Chess. ISBN 978-90-5691-315-1.
Warner, A.G. (2000). The Sháhnáma of Firdausí: Volume VII. United Kingdom: Routledge. ISBN 9781136396809.
Watson, John (1998). Secrets of Modern Chess Strategy. London: Gambit Publications. ISBN 978-1-901983-07-4.
Weenink, H.G.M. (1926). Hume, G.; White, A.C. (eds.). The Chess Problem. Stroud: Office of The Chess Amateur. OCLC 3617028.
Weissberger, Barbara F. (2004). Isabel Rules: Qonstructing Queenship, Wielding Power. Minneapolis: University of Minnesota Press. ISBN 978-0-8166-4164-2. OCLC 217447754.
Wilkinson, Charles K. (May 1943). "Chessmen and Chess". The Metropolitan Museum of Art Bulletin. New Series 1 (9): 271–79. doi:10.2307/3257111. JSTOR 3257111.
Yalom, Marilyn (2004). Birth of the Chess Queen. New York: Harper Collins Publishers. ISBN 978-0-06-009064-7.

External links

Listen to this article (1 hour and 13 minutes)

This audio file was created from a revision of this article dated 18 October 2016, and does not reflect subsequent edits.

Chess at Curlie

International organizations

FIDE – World Chess Federation
ICCF – International Correspondence Chess Federation

News

Chessbase news
The Week in Chess

History

Chesshistory.com

[7] Quy tắc năm mươi nước đi không được áp dụng tại FICGS. ^[6]

[FIDE_top_players-17] Danh sách FIDE hiện tại về những kỳ thủ hàng đầu với danh hiệu của họ được trực tuyến tại "Những kỳ thủ cờ vua hàng đầu" . FIDE . Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2020 .

[54] Vào thời điểm đó, từ tiếng Tây Ban Nha sẽ được viết là axedrez . Tiếng Tây Ban Nha "x" được phát âm thành "sh" trong tiếng Anh, như ngày nay "x" trong tiếng Bồ Đào Nha vẫn còn. Cách viết của ajedrez đã thay đổi sau khi tiếng Tây Ban Nha mất âm "sh" .

[87] Điều này được ghi trong The Encyclopaedia of Chess (1970, p. 223) của Anne Sunnucks , nhưng bị Edward Winter (nhà sử học cờ vua) phản bác trong các Ghi chú cờ 5144 và 5152 của ông .

[140] Một cuộc khảo sát được đưa ra trong Mark Jeays, "Một cuộc khảo sát ngắn gọn về các nghiên cứu tâm lý của cờ vua" .

[142] Cờ vua thậm chí còn được gọi là " drosophila " của cácnghiên cứu tâm lý học nhận thức và trí tuệ nhân tạo ( AI ), bởi vì nó đại diện cho lĩnh vực mà hiệu suất của các chuyên gia đã được nghiên cứu và đo lường kỹ lưỡng nhất. ^[136]

[170] Alan Turing đã thực hiện một nỗ lực vào năm 1953.^[163]

[181] Năm 2008, FIDE đã thêm các quy tắc của Chess960 vào phụ lục của Sổ tay. ^[173] Phần này hiện được phân loại theo "Hướng dẫn",^[1] chỉ ra rằng các quy tắc được trình bày không có trọng lượng của luật FIDE.

[FideLawsOfChess-1] ^ a b c d e f g h i "Fide Luật Cờ vua có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2018" . FIDE . Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2020 .

[2] Liên đoàn cờ vua Hoa Kỳ. (2003). Luật chơi cờ vua chính thức của Liên đoàn Cờ vua Hoa Kỳ . Just, Tim., Burg, Daniel B. (xuất bản lần thứ 5). Newyork. ISBN 0-8129-3559-4. OCLC 52859422 .

[3] Burgess (2000), tr. 481

[4] David Brine Pritchard (6 tháng 11 năm 2008) [1950]. Cách Chơi Cờ Vua Đúng Cách . Cập nhật bởi Richard James (biên tập sửa đổi năm 2008). Đúng cách. ISBN 978-0-7160-2199-5.

[5] Jack Peters (18 tháng 5 năm 2001). "Tại sao các Kiện tướng Hiếm gặp Checkmate" . Thời báo Los Angeles . Truy cập ngày 3 tháng 12 năm 2020 .

[6] "50 quy tắc di chuyển" . FICGS. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 2 năm 2010 . Truy cập ngày 1 tháng 12 năm 2009 .

[8] Xem đoạn "C. Ký hiệu đại số" trong FIDE Laws of Chess^[1]

[Hooper_&_Whyld_1992,_p._92-9] Hooper & Whyld (1992), tr. 92

[10] FIDE - Các tổ chức liên kết

[11] "Hiệp hội các Liên đoàn Thể thao Quốc tế được IOC công nhận" . Ủy ban Olympic quốc tế . Truy cập ngày 14 tháng 1 năm 2021 .

[12] “Thần đồng người Na Uy Magnus Carlsen là nhà vô địch cờ vua mới” . Đài BBC. 22 tháng 11 năm 2013. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 11 năm 2013 . Truy cập ngày 22 tháng 11 năm 2013 .

[13] "Giải vô địch thế giới nữ 2020 - Ju thắng tiebreak" . cờ vua.com . Ngày 24 tháng 1 năm 2020 . Truy cập ngày 26 tháng 2 năm 2020 .

[14] "Carlsen với thành tích dẫn đầu kỷ lục" . Tin tức về ChessBase. Ngày 1 tháng 1 năm 2013. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 1 năm 2013 . Truy cập ngày 16 tháng 1 năm 2013 .

[FideHandbook-15] "Sổ tay FIDE" . FIDE . Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2020 .

[16] Phần "01. Quy định chức danh quốc tế (Ủy ban chứng nhận)" trong Sổ tay FIDE^[14]

[18] Mục "06. Quy định về Chức danh Trọng tài viên" trong Sổ tay FIDE^[14]

[19] Mục "07. Quy định về Chức danh của Giảng viên" trong Sổ tay FIDE^[14]

[20] Murray (1913), tr. 25

[Hooper&Whyld-21] Hooper, David ; Whyld, Kenneth (1992). Cuốn sách Oxford Companion to Chess . Nhà xuất bản Đại học Oxford. p. 229. ISBN 978-0-19-866164-1.

[PolgarRecords-22] Susan Polgar , Hồ sơ Cờ vua Đặc biệt Lưu trữ ngày 10 tháng 2 năm 2012 tại Wayback Machine (ngày 11 tháng 2 năm 2008). Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2009.

[23] "Bộ sưu tập cờ và bản nháp - Koninklijke Bibliotheek" . kb.nl . Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 6 năm 2015.

[24] Hooper, David ; Whyld, Kenneth (1992). Cuốn sách Oxford Companion to Chess (2 ed.). Nhà xuất bản Đại học Oxford. trang 461 –480. ISBN 0-19-280049-3.

[25] Tamburro (2010), tr. 18

[26] Tarrasch (1987)

[27] Evans (1958), tr. 175

[28] Harding (2003), trang 32–151

[29] Hooper & Whyld (1992), tr. 86

[30] Silman (1998), trang 202–05

[31] Emms (2004), tr. 90.

[32] Harding (2003), trang 8ff

[Harding_2003,_p._70ff-33] Harding (2003), trang 70ff

[34] Burgess, Nunn, & Emms (2004), trang 14–15

[35] "Siegbert Tarrasch vs. Max Euwe, Bad Pistyan it, CZE 1922" . Chessgames.com . Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 1 năm 2009.

[36] Harding (2003), trang 1–7

[37] Lasker (1934), tr. 73

[38] Watson (1998), tr. 163ff

[39] Harding (2003), trang 138ff

[40] Evans (1958), trang 22–67

[41] Harding (2003), trang 187ff

[42] Panaino, Antonio (1999). La novella degli scacchi e della tavola reale . Milano: Mimesis. ISBN 88-87231-26-5.

[43] Andreas Bock-Raming, Ban chơi trò chơi trong cờ vua Ấn Độ và các trò chơi trên bàn liên quan: một cuộc điều tra thuật ngữ, Nghiên cứu trò chơi trên bàn 2, 1999

[The_Sháhnáma_of_Firdausí:_Volume_VII-44] Warner (2000), trang 381

[45] Murray (1913), trang 169-174

[Elephants_and_Kings-46] Trautmann (2015), trang 117

[Ancient_Board_Games_in_Perspective-47] Mark (1996), trang 138

[Players_and_Pawns-48] Fine (2015), trang 3

[49] Leibs (2004), tr. 92

[Murray_(1913)-50] Murray (1913), trang 26-27, 51-52

[51] "Một đánh giá quan trọng về:" Sự khởi đầu của Cờ vua " " . Jean-Louis Cazaux. Ngày 8 tháng 8 năm 2012.

[52] "Ashtapada" . Jean-Louis Cazaux. Ngày 25 tháng 7 năm 2005 . Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2013 .

[53] Murray (1913), tr. 163

[55] Harper, Douglas; Dan McCormack. "Từ điển Từ nguyên Trực tuyến" . Truy cập ngày 2 tháng 5 năm 2020 .

[56] Peter Banaschak, Sự thật về nguồn gốc của cờ tướng (Xiangqi), Hội nghị chuyên đề lần thứ 4 của Sáng kiến Gruppe Königstein, Wiesbaden, tháng 8 năm 1997

[57] Png Hau Cheng, Jim (2016). Hiểu về Voi, Phần 1: Lịch sử của Xiangqi . Thành phố New Taipei. ISBN 978-957-43-3998-3.

[58] Li (1998)

[59] Banaschak, Peter. "Một câu chuyện được kể nhiều không nhất thiết là sự thật: một đánh giá phê bình về Phả hệ cờ vua của David H. Li " . Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 5 năm 2013.

[60] Cazaux, Jean-Louis; Knowlton, Rick (2017). Một thế giới cờ vua, sự phát triển và biến đổi của nó qua các thế kỷ và nền văn minh . McFarland. trang 334–353 (Nguồn gốc của cờ vua, tiếp cận câu hỏi từ nhiều góc độ). ISBN 9-780786-494279.

[61] Freeman Fahid, Deborah (2018). Cờ vua và các trò chơi khác từ Vùng đất Hồi giáo . Luân Đôn: Thames & Hudson. ISBN 978-0-500-97092-8.

[Hooper_&_Whyld_(1992),_pp._173–75-62] Hooper & Whyld (1992), trang 173–75

[63] Murray (1913), trang 457-459

[64] Murray (1913), tr. 777

[65] Davidson (1949), trang 13–17

[nauiua-66] Calvo, Ricardo (1998). "Valencia Tây Ban Nha: Cái nôi của Cờ vua Châu Âu" (PDF) . Bản gốc lưu trữ (PDF) vào ngày 30 tháng 1 năm 2016 . Truy cập ngày 3 tháng 3 năm 2015 .

[67] Yalom (2004)

[68] Weissberger (2004), trang 152ff

[69] "Louis Charles Mahe De La Bourdonnais" . Chessgames.com . Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 12 năm 2008 . Truy cập ngày 26 tháng 11 năm 2008 .

[70] Metzner (1998)

[71] Bird, Henry Edward (January 2004). Chess History and Reminiscences (10 ed.). Gutenberg. Archived from the original on 24 September 2009. Retrieved 26 November 2008.

[Shenk,_2007-72] David Shenk (2007). The Immortal Game: A History of Chess. Knopf Doubleday. p. 99.

[73] Landsberger, Kurt William Steinitz, Chess Champion McFarland & Company 1992 ISBN 0-89950-758-1

[74] René Gralla (19 November 2006). "XiangQi – an alternate to Western Chess". ChessBase.com. Archived from the original on 4 June 2011.

[75] Gralla, René (2 January 2005). "Kramnik plays Makruk Thai". The Chess Variant Pages. Archived from the original on 6 June 2011. Retrieved 12 December 2010.

[76] "London Chess Club". Chessgames.com. Archived from the original on 25 December 2008. Retrieved 26 November 2008.

[77] Parr, Larry. "London, 1851". World Chess Network. Archived from the original on 4 October 2003. Retrieved 26 November 2008.

[78] Hartston (1985), p. 36

[79] Burgess, Nunn, & Emms (2004) p. 14

[80] Shibut (2004)

[81] Kasparov (2003a), p. 6

[82] Kasparov (2003a), p. 11

[83] Kasparov (1983a), p. 117

[84] "Vera Menchik". Chessgames.com. Archived from the original on 26 October 2008. Retrieved 26 November 2008.

[85] Kasparov (1983b), p. 9

[86] Hooper & Whyld (1992), p. 178

[88] Hudson, Michael Andrew (2013). Storming Fortresses: A Political History Of Chess In The Soviet Union, 1917-1948 (Thesis). UC Santa Cruz.

[89] Kasparov (2003b), pp. 7–8

[90] Kasparov (2003b), p. 7

[91] Pete (Pete). "The 12 Most Interesting Chess Players Ever". Chess.com. Retrieved 19 April 2021.

[92] Kasparov (2004a), pp. 5–6; Kasparov (2003b), p. 8

[93] Kasparov (2004b), pp. 5–6

[94] Kasparov (2003a), p. 8

[95] Kasparov (2004b), pp. 5–6; Kasparov (2006), pp. 5–6

[96] Keene (1993), p. 16

[97] "Endgame tablebases: A short history". ChessBase News. 16 March 2018. Retrieved 19 April 2021.

[98] McClain, Dylan Loeb (14 March 2010). "Wherever You Are, a Game Is Just a Point and Click Away". The New York Times. Retrieved 10 January 2021.

[99] Thomson, Adam (7 October 2015). "Internet helps to speed up growth of chess around the world". Financial Times. Retrieved 22 April 2021.

[100] "'It's electrifying': chess world hails Queen's Gambit-fuelled boom". the Guardian. 29 November 2020. Retrieved 19 April 2021.

[101] Dottle, Rachael. "The Chess Boom Goes Digital After 'The Queen's Gambit'". Bloomberg.com. Retrieved 19 April 2021.

[102] Team (CHESScom), Chess com. "About Online Chess Cheating". Chess.com. Retrieved 20 April 2021.

[103] Stiller, pp. 68-113

[104] See also: L. B. Stiller (1991). "Some Results from a Massively Parallel Retrograde Analysis". ICCA Journal.

[105] Convekta Ltd. "Lomonosov Endgame Tablebases".

[106] Campitelli, Guillermo. "How computers changed chess". The Conversation. Retrieved 24 April 2021.

[107] "Big Techday 9 - TNG Technology Consulting - Modern Chess Preparation – The Role of Computers in professional Chess". media.techcast.cloud. Retrieved 27 April 2021.

[108] Brookwell, Ilya. "Chess is taking over the online video game world – and both are changing from this unlikely pairing". The Conversation. Retrieved 26 April 2021.

[109] "The Big Story". Protocol — The people, power and politics of tech. 23 February 2021. Retrieved 20 April 2021.

[110] Statt, Nick (27 August 2020). "Esports giant TSM signs Hikaru Nakamura, its first pro chess player". The Verge. Retrieved 20 April 2021.

[111] "SuperNationals VI is the Largest Rated Tourney Ever", Chess Life Online, 13 May 2017, retrieved 8 May 2018

[112] Regan, Kenneth; Haworth, Guy (4 August 2011). "Intrinsic Chess Ratings". Proceedings of the AAAI Conference on Artificial Intelligence. 25 (1). ISSN 2374-3468.

[113] "Kramnik beats Kasparov, 2000". CNN. 2 November 2000. Archived from the original on 28 January 2006. Retrieved 4 September 2010.

[114] "Vladimir Kramnik". Chessgames.com. Archived from the original on 22 December 2008. Retrieved 26 November 2008.

[115] "Viswanathan Anand regains world chess title". Reuters. 30 September 2007. Archived from the original on 26 December 2007. Retrieved 13 December 2007.

[116] Doggers, Peter (22 November 2013). "Magnus Carlsen World Champion of Chess". ChessVibes. Archived from the original on 4 February 2014. Retrieved 13 January 2014.

[117] Vale (2001), pp. 170–99

[118] Count Bladessar Castilio (1900) [1561]. Walter Raleigh (ed.). The Second Book of the Courtier. Translated by Sir Thomas Hoby. London: David Nutt. Archived from the original on 18 August 2000. Retrieved 7 May 2010.

[119] Olmert (1996), p. 127

[120] The Introduction of Printing into England and the Early Work of the Press: The First Book printed in English Archived 25 December 2006 at the Wayback Machine, from The Cambridge History of English and American Literature, Vol II. (1907) Online at bartleby.com. Retrieved 12 December 2006.

[121] Adams (2006)

[122] Caxton, William (January 2004). The Game and Playe of the Chesse. Project Gutenberg. Archived from the original on 24 September 2009. Retrieved 20 May 2010.

[123] "Carmina potoria". Bibliotheca Augustana. Archived from the original on 29 December 2007. Retrieved 26 November 2008.

[124] Joseph Jacobs, A. Porter, "CHESS," The Jewish Encyclopedia

[125] Murray (1913), pp. 166-7, p. 410

[Forbidden-126] Shaheen, Kareem (21 January 2016). "Chess forbidden in Islam, rules Saudi mufti, but issue not black and white". The Guardian. Archived from the original on 13 February 2016. Retrieved 1 April 2019.

[127] Franklin (1779)

[128] Thompson, Clive (22 May 2014). "Why Chess Will Destroy Your Mind". Medium. Archived from the original on 1 September 2017.

[129] "That Time When People Thought Playing Chess Would Make You Violent". Archived from the original on 24 March 2017.

[130] "National Scholastic Chess Foundation". Archived from the original on 30 December 2009. Retrieved 30 December 2009.

[131] Kraaijeveld (2000). "Origin of chess–a phylogenetic perspective" (PDF). Board Games Studies. 3: 39–50.

[Mayes-Elma2006-132] Ruthann Mayes-Elma (2006). Females and Harry Potter: Not All that Empowering. Rowman & Littlefield. pp. 95–. ISBN 978-0-7425-3779-8.

[133] John Tromp (2010). "John's Chess Playground". Archived from the original on 5 March 2019. Retrieved 7 February 2019.

[134] Chinchalkar, S. (1996). An Upper Bound for the Number of Reachable Positions. ICCA Journal, Vol. 19, No. 3, pp. 181–83.

[135] Chess. Archived 6 December 2006 at the Wayback Machine Mathworld.Wolfram.com. Retrieved 5 December 2006.

[136] "The biggest Number of simultaneous possible legal Moves". ChessBox.de. Archived from the original on 13 June 2007.

[137] Zermelo, Ernst (1913), Uber eine Anwendung der Mengenlehre auf die Theorie des Schachspiels, Proceedings of the Fifth International Congress of Mathematicians 2, 501–04. Cited from Eichhorn, Christoph: Der Beginn der Formalen Spieltheorie: Zermelo (1913), Uni-Muenchen.de Archived 12 June 2007 at the Wayback Machine. Retrieved 23 March 2007.

[138] "Fundamentals". gap-system.org. Archived from the original on 7 June 2011.

[139] "Games". Encyclopedia of Computer Science and Technology: Volume 8. CRC Press. 1977. p. 394. ISBN 978-0-8247-2258-6.

[141] Grabner, Stern, & Neubauer (2007) pp. 398–420

[143] De Groot & Gobet (1996)

[144] Gobet, de Voogt, & Retschitzki (2004)

[145] Holding (1985)

[146] Saariluoma (1995)

[147] Binet (1894)

[148] Robbins (1996), pp. 83–93

[149] Groot (1946)

[150] Richards J. Heuer Jr. Psychology of Intelligence Analysis Center for the Study of Intelligence, Central Intelligence Agency 1999 (see Chapter 3 Archived 12 September 2007 at the Wayback Machine).

[151] Ericsson, K.A., Krampe, R. Th., & Tesch-Römer, C. (1993). "The role of deliberate practice in the acquisition of expert performance" (PDF). Archived from the original (PDF) on 12 May 2006. (1.25 MB) Psychological Review, 100, 363–406. Retrieved 21 March 2017.

[152] Gobet, F. & Chassy, P. (in press). "Season of birth and chess expertise" (PDF). Archived (PDF) from the original on 18 July 2011. (65.8 KB) Journal of Biosocial Science.
Gobet, F. & Campitelli, G. (2007). "The role of domain-specific practice, handedness and starting age in chess" (PDF). Archived (PDF) from the original on 8 August 2007. (196 KB) Developmental Psychology, 43, 159–72. Both retrieved 2007-07-15.

[153] Djakow, I. N., Petrowski, N. W., & Rudik, P. A. (1927). Psychologie des schachspiels.

[:0-154] Burgoyne, Alexander P.; Sala, Giovanni; Gobet, Fernand; MacNamara, Brooke N.; Campitelli, Guillermo; Hambrick, David Z. (1 November 2016). "The relationship between cognitive ability and chess skill: A comprehensive meta-analysis" (PDF). Intelligence. 59: 72–83. doi:10.1016/j.intell.2016.08.002. ISSN 0160-2896.

[155] Campitelli, Guillermo; Gobet, Fernand (5 October 2011). "Deliberate Practice: Necessary But Not Sufficient". Current Directions in Psychological Science. 20 (5): 280–285. doi:10.1177/0963721411421922. S2CID 145572294.

[156] Villa (2008), pp. 179–80

[157] Howard (1961)

[158] Hooper & Whyld (1992), p. 110

[159] Hooper & Whyld (1992), pp. 400–01

[160] Weenink (1926)

[Ruiter-161] Ruiter, Chananya De (16 November 2020). "The Queen's Gambit And A Rise In Online Chess Playing". Tatler Thailand. Retrieved 10 January 2021.

[businessinsider-162] Jibilian, Isabella. "Netflix's hit show 'The Queen's Gambit' inspired a chess surge — but now Chess.com is seeing a surge in cheating, too". Business Insider. Retrieved 10 January 2021.

[morningbrew-163] Howell, Toby. "Netflix's 'The Queen's Gambit' is Causing a Surge in Online Chess Play". Morning Brew. Retrieved 10 January 2021.

[164] Settembre, Jeanette (9 November 2020). "Online chess classes see record interest amid pandemic, and after release of Netflix's 'The Queen's Gambit'". Fox News. Retrieved 10 January 2021.

[165] Rothman, David. "Online chess makes its biggest move". www.cbsnews.com. Retrieved 10 January 2021.

[166] Robertson, Noah (20 August 2020). "Online chess is thriving, a calming constant in a chaotic year". Christian Science Monitor. Retrieved 10 January 2021.

[167] Levitt (2000)

[168] Hsu, F.H. (2004). Behind Deep Blue: Building the Computer that Defeated the World Chess Champion, Princeton University Press. ISBN 978-0-691-11818-5

[169] Alan Turing. "Digital computers applied to games". University of Southampton and King's College Cambridge. Archived from the original on 9 May 2008.

[171] Shannon, Claude E. XXII. Programming a Computer for Playing Chess. Philosophical Magazine, Ser. 7, Vol. 41, No. 314 – March 1950. Available online at "computerhistory.org" (PDF). Archived from the original (PDF) on 6 July 2010. (175 KB) Retrieved 6 December 2006.

[172] Hsu (2002), pp. 295–96

[173] Deep Blue – Kasparov Match Archived 2 March 2010 at the Wayback Machine. research.ibm.com. Retrieved 30 November 2006.

[174] Finley, Klint (28 September 2012). "Did a Computer Bug Help Deep Blue Beat Kasparov?". Wired. Archived from the original on 15 May 2018. Retrieved 14 May 2018.

[175] "Hiarcs 13 wins Copa Mercosur". The Week in Chess. Archived from the original on 30 September 2011. Retrieved 4 September 2010.

[176] "20 Years Later, Humans Still No Match For Computers On The Chessboard". NPR.org. Retrieved 11 March 2021.

[177] McClain, Dylan Loeb (8 August 2006). "Cheating Accusations in Mental Sports, Too". The New York Times. Archived from the original on 5 December 2011. Retrieved 28 August 2010.

[178] Pritchard (2000), p. 8

[179] Pritchard details 1,450 of them in Pritchard, D.B. (1994). The Encyclopedia of Chess Variants. Games & Puzzles Publications. ISBN 978-0-9524142-0-9. "Of these, about half date from between 700 and 1970 (1,200 years!), half from the last quarter of the twentieth century." Parlett (1999), p. 312

[FideLawsOfChess2009-180] From laws history page of the CCA "FIDE Laws of Chess - coming into force on 1 July 2009" (PDF). CCA - Chess Arbiters’ Association. Retrieved 5 July 2020.

[182] "Western culture regards Chess as a particular game with a particular set of rules governed by an international authority (FIDE – the Fédération Internationale des Echecs). Variously known as International Chess, World Chess, Orthochess, and so on, [...]" Parlett (1999), p. 276

[183] Schmittberger, R. Wayne (1992). New Rules for Classic Games. John Wiley & Sons Inc. p. 186. ISBN 978-0-471-53621-5. The form of chess most people know – which is sometimes referred to as Western chess, orthodox chess, or orthochess – is itself just one of many that have been played throughout history.

v t e Major recurring international chess tournaments
Strong chess tournaments Mini chess tournaments Round-robin chess tournaments
Major present (average rating > 2700; round-robin system)	Dortmund Sparkassen Chess Meeting (since 1973) Grand Chess Tour (since 2015) Grenke Chess Classic (since 2013) London Chess Classic (since 2009) Norway Chess (since 2013) Shamkir Chess (since 2014) Shenzhen Masters (since 2017) Sinquefield Cup (since 2013) Tal Memorial (since 2006) Tata Steel Chess Tournament (since 1938)
Other present (Swiss system generally)	Aeroflot Open (since 2002) Australasian Masters (since 1987) Biel Chess Festival (since 1968) Canadian Open (since 1956) Capablanca Memorial (since 1962) Cappelle-la-Grande Open (since 1985) Carlos Torre Repetto Memorial (since 1987) Chigorin Memorial (since 1909) Doeberl Cup (since 1963) Dubai Open (since 1999) Gibraltar Chess Festival (since 2003) Hastings International Chess Congress (since 1920) Hogeschool Zeeland Tournament (since 1995) Lublin Grandmaster Tournament (since 2009) Paul Keres Memorials (Tallinn, since 1969) (Vancouver, since 1975) Reykjavik Open (since 1964) Riga Technical University Open (since 2011) Rubinstein Memorial (since 1963) South African Open (since 1962) U.S. Open (since 1900) Vidmar Memorial (since 1969) World Open (since 1973) Xtracon Chess Open (since 1979) Zurich Christmas Open (since 1977)
Recently cancelled (after 2000)	Alekhine Memorial (1956–2013, irregular) Acropolis (1968–2009) Aerosvit (2006–2008) Amber (1992–2011) Bilbao Chess Masters Final (2008–2016) Howard Staunton Memorial (2003–2009) Linares (1978–2010) Mar del Plata (1928–2001) Millionaire Chess (2014-2016) M-Tel Masters (2005–2009) North Sea Cup (1976–2008) Pearl Spring (2008–2010) Qatar Masters Open (2014–2015) Reggio Emilia (1947–2012) Zurich Chess Challenge (2012–2017)
Major past (19th–20th century)	American Chess Congress (1857–1923) Carl Schlechter Memorial (1923–1996) DSB Congress (1879–1932) General Government (1940–1944) IBM international (1961–1981) Konex (1977–1994) Leopold Trebitsch Memorial (1907–1938) Lone Pine International (1971–1981) Max Euwe Memorial (1987–1996) Monte Carlo (1901–1904; 1967–1969) Netanya (1961–1983) Palma de Mallorca (1965–1972) Phillips & Drew Kings (1980–1986) Piatigorsky Cup (1963–1966) San Sebastián (1911–1912) Silesian Chess Congress (1922–1939) Tilburg (1977–1998) Triberg (1914–1917)
Chess competitions National championships Supranational championships

v t e Chess pieces
Orthodox pieces	Rook Knight Bishop Queen King Pawn
Fairy pieces	Alfil Amazon Berolina Pawn Camel Centaur Dabbaba Empress Ferz Giraffe Grasshopper Kirin Mann Nightrider Phoenix Princess Threeleaper Wazir Zebra
Related	Chess set Chess box Hippogonal
Piece point values

Một phần của cờ vua Staunton thiết lập trái sang phải: trắng vua , đen rook , đen nữ hoàng , trắng cầm đồ , đen knight , trắng giám mục
Năm hoạt động	c. Thế kỷ 15 đến nay (tiền thân khoảng 900 năm trước đó)
Thể loại	Trò chơi hội đồng Trò chơi chiến lược trừu tượng Thể thao trí óc
Người chơi	2
Giờ chơi	Các trò chơi thông thường thường kéo dài từ 10 đến 60 phút; các trận đấu kéo dài từ khoảng 10 phút ( cờ nhanh ) đến 6 giờ hoặc hơn.
Cơ hội ngẫu nhiên	không ai
(Các) kỹ năng cần thiết	Chiến lược , chiến thuật